ARTVİN’DE GEZİLECEK YERLER

Türkiye’den en sevdiğimiz destinasyonlar Gökçeada, Kapadokya, Kaş,  Akyaka, kışın Kars, Eylül’de İzmir veya Bodrum, ve artık bir de ARTVİN. Gerçekten özel bir yere gittiğinizi müjdeleyelim. Mest eden manzaralarla dolu bir doğa kaçamağı.

Artvin, Karadeniz’in en bakir, aydın incisi. Dağları, ormanları enfes de biz en çok buranın açık fikirli ve tatlılık abidesi insanını sevdik.

Kime yol sorarsanız sorun, “Buyrun bir çayımızı içip soluklanın”, “Gece yol yapmayın, bizde kalın” diyecek. Misafirperverliğin ülkemizde en had safhada yaşandığı yerlerden.

Araba yıkamacısından dağdaki bakkalına kime konuk olursanız olun duvarında bir yerde Atatürk’ün fotoğrafını göreceksiniz. Köylüsünün; “Dedem bize yemiş toplarken mutlaka ayılara da bırakmamızı tembihlerdi. Onların yaşam alanlarını işgal ediyoruz, onlara da yaşam hakkı tanımamız lazım” dediği, doğaya ve insana şefkatli insanların memleketine gidiyorsunuz. İyi ki bu özel coğrafya böyle bilinçli insanlara emanet.

14 gün buradaydık, ne bir otel işletmecisi, ne muhabbet ettiğimiz insanlar, evli misiniz, kimsiniz diye sormadan, insan ayırt etmeden koşulsuzca bizi bağırlarına bastılar. Bize öyle geldi ki; Artvin insanı hala toplumsal ya da ticari diretmelerle yozlaşmamış.

Artvin Seyahati Planlaması – Gelmeden Önce

Artvin Favorilerimiz

1. Artvin Kampçıların Rüyası ⛺

Şunu garanti ederiz ki Artvin, doğanın en güzel mabedlerinden biri. E, madem böylesine özellikli bir yerdesiniz bunun tadı maksimumda kampla çıkar. Dağlara çıkıp, kamp ateşinizde ilk yemeğinizi yiyip, sonsuz yıldızla örtülü çadırlarınıza çekildiniz mi ne demek istediğimizi daha iyi anlayacaksınız.

Artvin’de Kamp Yapacakların Dikkatine !

• Ayılara komşu olma fikrine alışmanız ve hazırlanmanız lazım. 🙂 Ayılar genelde insandan uzak durmaya çalışır, o yüzden yapılacak en iyi şey varlığınızı büyük harflerle belli etmek. Mesela ateşe genelde gelmez. Yüksek sesle konuşmak, ışığınızı açık bırakmak gibi taktikler deneyebilirsiniz. İçinize sinmiyorsa en azından bir evin yakınına kurarak güçlerinizi birleştirebilirsiniz. Çadırın içinde keskin sesli düdük bulundurabilirsiniz. Kamp yeriniz ile ilgili ayı konusunda mutlaka köylülere danışın.
• Gece yatarken yemeklerinizi kamp alanında tutmayın. Arabanız varsa arabanıza koyun ve onu da en az 100 metre geriye park edin. Arabanız yoksa çuval gibi bir şeye doldurarak, yine en az 100 metre uzakta bir ağacın yüksek bir dalından iple sallandırın. Yerden ulaşılamayacak kadar yükseklikte olmasına özen gösterin.
• Buralar çok engebeli araziler olduğu için çadır yeri bulmak dert olabiliyor.

Not:
– Kamp meraklıları için bir de şöyle bir yazımız var:  Türkiye’nin En İyi 25 Kamp Alanı
– Daha lüks & konforlu doğa kaçamağı sevenler için de En Güzel Glamping ve Bungalowlar
– Kampla haşır neşir olanlara bile çok tavsiye ettiğimiz iki yazı: Kamp Malzemeleri & İlk Yardım Çantasında Olması Gerekenler

2. Ardanuç’ta Cağ Kebabı Yiyin 🍢

“Ne? Artvin’de cağ kebabı mı?” dediğinizi duyar gibiyiz. O kadar çok Evde Yok Ardanuç’ta Ersin Dede’nin Yeri’nde cağ kebabı yemeden dönersek hayatımızın hatasını yapacağımızı yazmış ki programa bir de cağ kebabı sıkıştıralım dedik ama öncesinde kanyondu nehirdi oyalandığımızdan oraya vardığımızda saat 2 olmuş, kebap bitmiş, Ersin Dede dükkanı çoktan kapamıştı. Belki de pazar olduğu için hiç açmamıştı.

Sonra az ilerisinde Yıldız Restoran diye bir yere girdik. Ünlü olan yer burası olmasa bile yediğimiz cağ kebabı bizce ef-sa-neydi. Etseverler, ölmeden önce yenilecekler listenize mutlaka Ardanuç’ta cağ kebabını yazın. Ersin Dede’ninki nasıldır aklımızda kalmadı değil tabi. Bu arada denilene göre, cağ kebabı aslında Artvin’de icat edilmiş ama Erzurum’da perçinlenmiş. (Valla biz de Artvinlilerin yalancısıyız lütfen Erzurumlular top tüfek kuşanmasınlar şimdi)
Ersin Dede Konum için tıklayın. Haritada 1 numara.
Yıldız Restoran Konum için tıklayın. Haritada 2 numara.

Artvin’den tüm mekan önerilerimizi merak edenler için Artvin’de Ne Yenir, Nerede Yenir yazımız var.

3. Macahel’de Arıcılık – Arı Vız Vız Vız 🐝🍯

Macahel’in balı meşhur. Sadece bu bölgeye özgü Kafkas arıları hani o antibiyotik niyetine şifalı kestane balından üretiyorlar. Biz de arıcılığa soyunmanın tam yeri dedik ve bize arıları ve arıcılığı anlatan Mehmet Abi’nin yanına konuk olduk. Kendi balımızı kendimiz kovandan topladık, kendimiz sağdık! Mehmet Abi üniversiteyi bitirdikten sonra Macahel’e geri dönmüş. İstanbul’da rezidansta otursam balkonda gizli gizli arıcılık yaparım diyor o derece işini seviyor. Arıcılık konusunda konferanslara katılmış, işini bilinçli yapan bir insan.
Hem Kafkas arılarından hem de Macahellilerden aşağıdaki Macahel bölümünde detaylıca bahsettik.

Siz de bizim gibi bir arıcılık turu yapabilir, ya da direkt hazıra konarak bu müthiş ballardan alabilirsiniz. Organize etmek ya da evinize bal sipariş etmek için Mehmet Abi’yi arayabilirsiniz. Tel: 0534 762 38 78 Tabi bizim tavsiyemiz, hazır buraya gelmişken sadece bal almakla kalmayıp, ustasından arıların huylarını dinlemenizi, bizim gibi bir arıcılık tecrübesi edinmeniz olur.

4. Artvinlilerle Muhabbet Edin

Sizi yere göğe sığdıramayız Artvinliler! Aklımızdan hiç çıkmayacak manzaralar gördük, müthiş maceralar biriktirdik ama en çok da buranın insanın ne kadar tatlı olduğuna şahit olduk. Biz hiçbir yerde böyle bir iyi niyet, böyle bir misafirperverlik görmedik. Bize evini açanların, karnımızı doyuranların, yol tarif edenlerin, önerileriyle bizi harika yerlere yönlendirenlerin hakkı ödenmez. Biz gittiğimiz yerlerde mutlaka yerel halktan insanlarla muhabbet edip onlarla vakit geçiriyoruz. Bizce yoldayken, yeni insanlarla tanışmak, onların hayatına karışmak ve onların bizde izler bırakmalarına izin vermek kadar tatmin edici bir şey daha yok.

5. Yaylalara Çıkın

Artvin’de mutlaka bir kere, bir yerde yaylaya çıkın. Elbette hepsine çıkmanız mümkün değil ama programınızda belirlediğiniz güzergah üzerinde kalan herhangi birisi en azından yayla hayatı ve kültürü hakkında bir fikir edinmenizi sağlayacaktır. Biz hem Şavşat’ta Arsiyan Yaylası’na hem de dönüş yolumuzda, Arhavi’ye bağlı Sırt Yayla’ya çıktık ama siz gittiğiniz güzergaha yakın bir yayla seçebilirsiniz. Size kolaylık olsun diye aşağıda gezilecek yerleri anlatırken oralarda önerilen yaylaları da yazdık.

6. Denk Gelirseniz Bir Düğüne Katılın

Artvin’in Kafkas usulü düğünleri meşhur. Burası Kafkaslar’ın, Karadeniz’in ve Doğu Anadolu’nun kesişiminde kalan bir bölge olduğundan akordeon, tulum, davul ve zurna, Kafkas dansı ve horon kol kola.

Artvin’de Gezilecek Yerler

Burada yazan her yeri görmeye kalkarsanız 1 haftanızı alır. Bu kadar vaktinizin olmadığını düşünerek Artvin’de gezilecek yerleri bölge bölge anlattık. Böylece belli bir bölgede odaklanabilirsiniz.

Haritayı zoom yaparak detaylı görüntüleyebilirsiniz.

Gezilecek Yerler

1. Şavşat Karagöl
2. Balık Gölü
3. Arsiyan Yaylası Göller Bölgesi
4. Cehennem Deresi Kanyonu
5. Macahel
6. Camili Köyü Cami
7. Maral Şelalesi
8. Borçka Karagöl Tabiat Parkı
9. Çiftköprü
10. Mençuna Şelalesi
11. Sırt Yayla
12. Atatepe
13. Cam Teras
14. Delikkaya
15. Dört Kilise Manastırı

Yeme-İçme

1. Ersin Dede Cağ Kebap
2. Yıldız Lokanta
3. Laşet Canlı Alabalık Tesisleri Restaurant
4. Tema Vakfı Konuk Evi

Şavşat

Şavşat Karagöl

Baştan uyarmakta fayda var ki Artvin’de biri Şavşat Karagöl ve diğeri Borçka Karagöl olmak üzere iki tane Karagöl var. Hangisi daha güzel diye sorarsanız Bilge’nin favorisi Şavşat, benimki Borçka Karagöl oldu ama elbette ikisi de adeta o klişe tabirle cennetten bir köşe. Sazan ve akvaryum balıklarının elinizden ekmek yediği, geceleri ayıların uğradığı bir yer burası. Biz hiç ayıya rastlamadık ama Artvinli Evde Yoklar’ın söylediğine göre bu oldukça anormal bir durum. Ayı görmek için taa Romanya’da ayı gözlemine gitmiş insanlar olarak ayı ile karşılaşmadığımıza sevinsek mi üzülsek mi bilemedik. 🙂

Şavşat Karagöl’de hem kamp yapılabiliyor, hem de konaklama için küçük bir işletme ve bungalow evler var. Tek dezavantajı çadırınızı gölün hemen kıyısına atamıyor oluşunuz. Gölün etrafından yol dolaştığından anca yolun yanındaki araziye çadır kurabiliyorsunuz. Kamp için ilgili kişi İdris Abi: 05362595783. İdris Abi ile konuştuğumuzda Şavşat Karagöl’ün kışın da çok güzel olduğunu öğrendik. Göl tamamen donuyormuş hatta Ocak gibi üzerine arabayla çıkılacak kalınlıkta oluyormuş.

Karagöl’e ulaşım için önce Şavşat’a gelmeniz gerekiyor. Hemen Şavşat’a girmeden Karagöl kavşağı var. Yönlendirmeler sizi götürecektir. Yolu her araca uygun. Konum için tıklayın. Haritada 1 numara.

Balık Gölü

Aslında Balık Gölü, Karagöl gibi Artvin’in çok da turistik yerlerinden biri değil. Bizim burayı çok sevmemizin sebebi kalabalıklara karışmadan kamp yapabilmeye imkan tanıması ve işletmecisi Elif Hanım’ın güler yüzlü ve leziz sofraları. Burada ağaçların içinde minik bir göl, yanındaki ağaç evde ufak bir restoran ve gölün kenarına serpiştirilmiş bir iki kamp alanı var. Mangal yapmak isteyenler için açık kamp alanının yanında şömine de bulunuyor. Ayrıca bir 15-20 dakikalık yürüyüşle birkaç ufak göle daha varıyorsunuz.

Eğer niyetiniz sadece göl gezmek ise Borçka ve Şavşat’taki Karagöl’ü tercih etmelsiniz. Ama gece sizden başka kimsenin olmadığı bir yerde kamp yapmak isterseniz de buradan iyisi yok… Gündüzleri küçük gruplar uğuyor ama geceleri yıldızlarla başbaşasınız. Birçok insansa buraya sadece Elif Hanım’ın yemeklerinden yemeğe geliyor. Giderseniz Elif Hanım’ın hamurunu kendi açıp sobasında pişirdiği parmak yedirten ekmeğinden mutlaka tadın ve bizden de çok selam söyleyin.

Kamp yapacaksanız da mutlaka mutfak alışveriş işlerinizi Şavşat’ta halledin.

Nasıl Gidilir?
Göl, Şavşat’ın Pınarlı Köyü’ne bağlı. Ulaşım için Şavşat Karagöl’den sonra Veliköy’e geliyorsunuz sonra Pınarlı Köyü’ne. Rakım yüksek olduğundan GPS’ler çekmeyebilir ama yolun devamında tabelalar sizi yönlendiriyor. Yollar biraz bozuk ve toplu taşıma yok. Ancak şahsi aracınız veya turlarla gelebiliyorsunuz. Konum için tıklayın. Haritada 2 numara.

Arsiyan Yaylası Göller Bölgesi ve Yüzen Adalar

Balık Gölü’nden Arsiyan’a devam etmek mantıklı bir rota ve 1,5 saat alıyor. Artvinlilere sorarsanız 45 dakika diyecekler, sakın inanmayın. Tecrübeyle sabit Artvinlilerin zaman tahminlerini x2 gibi düşünerek hesaba katmalısınız çünkü onlar buralara alışmış, rallici gibi kullanıyorlar.

Arsiyan Yaylası Göller Bölgesi’nde, Kız gölü, Yüzen Göl, Çimli Göl, Kalp Gölü, Boğa Gölü gibi 7 adet irili ufaklı göl var. Aralarında en ünlüsü ise Yüzen Adalar. Bir ada hareket eder mi? “Ada bu canım; sabit durup durur olduğu yerde. Vapur mu bu öyle senin keyfine göre sağa sola kaysın?!” diyenler yarışmayı kaybettiler. Çünkü bu adalar sizin bizim bildiğimiz adalardan değil. Bu adaların gölün tabanı ile bağlantısı yok. Bitki ve toprak öbeklerinden oluşan doğal platformlar ve gölün üzerinde gerçekten yüzüyorlar.

Genelde adalar kıyıya yaslanmış oluyorlar. Tahmin edersiniz ki en matrak şeylerden birisi bu adaların üzerine çıkıp, sal gibi bunlarla gezinmek. Ama açılırsanız nasıl geri döneceğinizi iyi planlayın. Burada tesis yok, hatta insan bile yok. İleride askeriye ve köy var ama seslenebilecek bir yakınlıkta değil. Telefon da çekmiyor. Yani ipti, sizi kıyıya çekecek birileriydi düşünmeden hareket etmeyin.

Bu arada tepenin üzerinden baktığınızda Gürcistan’ı görüyorsunuz, o kadar yakın. Haliyle burada askeri bölge var.

Not: Yolu hırpalayıcı. O kadar yolu ve zamanı teptiğinize değmediğini düşünebilirsiniz.

Nasıl Gidilir?
Arsiyan’daki göller, Balık Gölü’ne 8 kilometre kadar bi mesafede ama yolları zorlu, hem de yönlendirme eksikliği var. Üstüne bir de telefon çekmiyor. Yolda soracak birine rastlarsanız yol tarifleri de “4. yayladan dön, 8. dönemeçten gir” gibi tarifler üzerinden olacak. Arsiyan Yaylası’na çok az kala askeriyeyi göreceksiniz ve göllerin yolları askeriyeden hemen önce ayrılıyor. Ama bu göl yolu yayla yolundan daha da bozuk. Dört çeker bir araç şart. Eğer 4×4’ünüz yoksa hiç bu yola girmeyin deriz. Bu yolun bir noktasında aracınızı park edip göllere yürümeyi tercih edebilirsiniz çünkü göllere doğru yollar iyice fenalaşıyor. Konum için tıklayın. Haritada 3 numara.

Laşet’te Alabalık, Kocabey

Artvin’den benekli alabalık yemeden dönmek düşünülemez! Biz ki tatlı su balığı sevmeyiz afiyetle mideye yolladık. Biz, Macahel’de, Tema Konuk Evi’nde dereden tutulmuşunu yedik, müthişti.

Biz burada yemedik ama herkes illa bir Laşet’te alabalık yiyin diyor. Kendi balık çiftliğinde yetiştirdiği ve güveçte tereyağında sunduğu alabalıkla ünlü. Şavşat Karagöl Milli Parkı sınırındaki Laşet’te aynı zamanda konaklama imkanı da var. Konum için tıklayın. Haritada 3 numara.

Şavşat Evi’nde Yöresel Yemekler, Yavuzköy

Artvin yemeklerini tatmak için en ünlü adres. Bi keresinde bizi ta Kars’tan buraya yemek yemeğe getirmişlerdi. Silordan, muhlamaya, keteden, kuymağa Artvin’in yöresel yemeklerini bir menü altında tadabileceğiniz geleneksel Şavşat mimarisinde otantik bir konak. Tel: (0466) 517 39 32 Konum için tıklayın. Haritada 4 numara.

Biz Gidemedik Ama Şavşat’tan Bunları Da Önerdiler

– Suatan Şelalesi ve Tamara Odaları
– Şirata Buzul Gölü
– Papart Vadisi
– Bazgiret (Maden Köyü)

Merkezden Şavşat’a Giderken Ardanuç

Cehennem Deresi Kanyonu

Ardanuç İlçesi, Artvin merkez ile Şavşat arasında kalan bölgeyi kapsıyor.

İtiraf ediyoruz ki aslında burası bizim için öncelikli bir yer değildi. Niyetimiz Ardanuç merkezdeki Ersin Dede’de cağ kebabı yemekti. Baktık, rotamızın üzerinde hadi uğrayalım dedik. Ardanuç’ta cağ yemek Artvin’de koşulsuz şartsız yapılması gereken bir şey olduğundan size de bi yarım saat ayırıp görün deriz. Ayrıca, Artvin – Şavşat yolu  boyunca uzanan Çoruh Nehri ve onun oluşturduğu baraj gölü dimdik yamaçlarla birleşince ortaya Norveç fiyordlarını aratmayan kareler veriyor. Artvin Merkez’den Ardanuç’a giderken Ardanuç’a girmeden hemen önce yol kenarında Cehennem Deresi Kanyonu tabelalarını görebilirsiniz. Buraya gelirken mümkünse ayağınızda terlik olmasın çünkü 10 dakika kadar kayalık bir yolu aşmanız gerekiyor. Bir de başı biraz zorlu numarası yapıyor ama devamı çok kolay. Konum için tıklayın. Haritada 4 numara.

Biz Gidemedik Ama Ardanuç’tan Bunları Da Önerdiler

– Bilbilan Yaylası
– Kuntul Yaylası
– Gevhernik Kalesi

Borçka

İçimizi Umutla Dolduran Macahel

Macahel Nerede?

Tam Türkiye’nin bittiği yerde. 🙂 Aşağı kısmı Gürcistan’a yayılan Macahel’in Türkiye’de kalan kısmı Yukarı Macahel kısmı. Burası aslında bir bölgenin ismi. Macahel Gürcüce el – bilek anlamına geliyor ve ismini de merkezdeki Camili Köyü ve etrafındaki 5 parmak olan 5 köyden alıyor: Düzenli, Efeler, Kayalar, Uğurköy ve Maral. Buradaki insanların çoğunun ana dili Gürcüce ve Türkçe’yi okul çağında öğreniyorlar.

Türkiye’nin İlk UNESCO Biorezerv Alanı

Macahel’i duyanlar adını Türkiye’nin tek tescilli biorezerv alanı olmasıyla duymuştur. UNESCO’nun tanımına göre; biyosfer rezervleri biyolojik çeşitliliğin korunması, ekonomik kalkınma ve kültürel değerlerin korunmasına dönük uygulamaların denendiği, seçildiği, sunulduğu ve geliştirildiği alanlar. İşte Macahel de dünyadaki sadece 4000 küsür bioreservden biri. Önemini siz düşünün.

Macahel’de Kafkas Arıları

Macahel, Kafkas arı ırkının olduğu Türkiye’deki tek yer. Bu arının özelliği, dilinin daha uzun olmasıyla polenli bitkilerin en dipte kalan polenlerine bile ulaşabiliyor oluşu. Daha çok polen toplayabilmesi sebebiyle 1,5 kat daha fazla bal üretiyor ve diğer arı ırklarının toplayamadığı yerlerden polen toplayabiliyor.

Mehmet Abi’den öğrendiklerimi size anlatayım: Türkiye dünyada en fazla arı popülasyonuna sahip olan 2. ülkeymiş ama gelin görün ki bal üretiminde olması gerekenden çok geride. Yani eldeki olanaklara rağmen üretimde verimlilik bir türlü sağlanamıyor. TEMA Vakfı da bu bölgede, bu spesifik arı türünün çoğaltılması için çalışmalar yürütüyor. Arıcılıkla uğraşan insanları ve bal üreticilerini bilinçlendirici seminerler düzenliyor, verim arttırıcı yöntemleri öğretiyor, Kafkas arı ırkını arıcılık endüstrisinde yaygınlaştırmaya çalışıyorlar.

Macahel’in İçimizi Umutla Dolduran İnsanları

Bizim Macahel için anlatacaklarımız doğasından öte (zaten UNESCO bio-reserv alanı ilan etmiş, biz daha ne anlatalım), buranın çevre bilinci yüksek insanı hakkında: Bir yer düşünün ki; arıcısının “Kadınlara pozitif ayrımcılık yapılmalı” dediği, köylüsünün “Ben tarlama kimyasal kullanırsam, komşumun arısı konduğunda onun balına karışır, yağmurla toprağa iner, yeraltı sularına karışır, onu burada yaşayan hayvanlar içer, derken zincirleme tüm ekosistem çöker” dediği. Yanlış bilgilendirilmediysek, 6 haneli bir köyünde 26 üniversite mezunu çıkaracak kadar eğitim seviyesi yüksekmiş.

UNESCO Tescilli Macahel Yaşlılar Korosu

Evet doğru okudunuz. Artvin’in Camili Köyü’nde yaş ortalaması 68 olan yerel sanatçılardan oluşan Macahel Yaşlılar Çok Sesli Korosu var ve bu koro, UNESCO tarafından “Yaşayan İnsan Hazinesi” olarak tescilli. Koronun her bireyi de Yaşayan İnsan Hazinesi’ne kayıtlı. Korodaki hiçbir kimse profesyonel müzik eğitimi almamış. Köy düğünlerinde ve törenlerine katılıp çoksesli Macahel şarkıları söylüyorlar. Kendilerini ayakta alkışlıyoruz.

Macahel’e Nasıl Gelinir?

Macahel’in merkez köyü Camili’ye Borçka’dan geliniyor. Yol komple asfalt yani ulaşım kolay. Camili’den sonraki diğer köylerin yollarının geneli toprak yol. Bizim de zamanımız olmadığı için yapamadığımız ve çok içimizde kalan Şavşat’tan yaylalardan geçe geçe Macahel’e geldiğiniz başka bir yol daha var. O yollar bozuk olsa da manzaralar harikaymış. Her zaman yol aracınıza uygun mu mutlaka sorun.Üzülürsünüz sonra. Konum için tıklayın. Haritada 5 numara.

Karadeniz Mimarisi Ahşap Camiler, Camili Köyü ve İremit (Macahel)

Camili Köyü’nün ismi neden mi camili çünkü bu köyde harika bir ahşap cami var. Biz ne yazık ki içini görme şansı bulamadık çünkü gittiğimizde renove edildiğinden kapalıydı. Yukarıdaki fotoğrafta olan da Camili Köyü’ndeki cami. Bütün bu 6 köyde de geleneksel dokuya uygun imar devam ediyor. Yapımında beton kullanılsa bile evler daha sonra ahşap ile kaplanıyor. Konum için tıklayın. Haritada 6 numara.

Maral Şelalesi, Maralköy (Macahel)

Maralköy’e gelmişken muhakkak görmeniz gereken bir yer de Maral Şelalesi. Arabayı park ettikten sonra 10-15 dakika yürümeniz gerekiyor. Mayonuzu almayı unutmayın! Konum için tıklayın. Haritada 7 numara.

Gürcü Mutfağı Lezzetleri, Camili Köyü (Macahel)

Gürcistan sınırına çok yakın olduğundan Gürcü kültürü etkisi dilde olduğu kadar yemeklerde de görülüyor. Camili Köyü’ndeki bu geleneksel mimarideki ahşap evlerden biri, Gürcü mutfağından yöresel yemekleri tadabileceğiniz Tema Konuk Evi. Masada gördükleriniz işletmecisi Ayşe Hanım’ın bizzat elinden Macahel yemekleri; lahana, lor çorbası, Gürcü tavuğu ve şerbetli silor tatlısı. Konum için tıklayın. Haritada 5 numara.

Borçka Karagöl

İşte Artvin’in en meşhur kamping noktası Borçka Karagöl’deyiz. Bu gölde kamp yapmak, değil Artvin’in tüm Türkiye’nin en güzel kamp deneyimlerinden biri ama bu seferlik bize kısmet olmadı. Kamp kuracağız diye pek heveslenmiştik ama gölün kıyısına kadar araçla yanaşılmıyormuş. Bizim çadır “rooftop tent” denilen aracınızın üzerine monte edilen türden bir çadır olduğundan otoparkta kalmanın da hiçbir espirisi olmayacağından bu seferlik sadece göl kenarında keyif yapmakla yetindik. Burada kamp yapmak öyle böyle içimizde kalmadı.

Borçka Karagöl, kenarına çadır atabildiğiniz için kampçılar tarafından daha çok tercih ediliyor bu nedenle de daha kalabalık. Zaten burada çadır kurabileceğiniz bölge göl kenarı ile sınırlı çünkü ormana girince bitki örtüsü sık ormana dönüyor.En güzel kamp noktası açık kamp alanının hemen yanındaki ağaçların altı. Çok popüler olduğundan oradaki yerler erkenden kapılıyor.

Ayrıca buradaki kalabalığın bir diğer nedeni de göl çevresinde belediyenin işlettiği bir restoran ve piknik alanının da olması. Haliyle günübirlikçi piknikçilerin mangalı ve gürültüsü de eksik olmuyor. Bu tantanadan kaçmak isteyenler için gölün karşı tarafında minnacık bir plaj var. Her türlü dumandan kurtulsanız da müzik seslerinden kurtulamıyorsunuz o ayrı. Hava kararıp da günübirlikçiler gidince göl kampçılara kalıyor. Hele bir de hafta içi burdaysanız kendinize ait bir gölünüz bile olabilir.

Borçka Karagöl, Tabiat Parkı’nın içinde yer alıyor. Göle araçla ulaşım zor değil. Artvin merkezden en fazla 1 saat. Konum için tıklayın. Haritada 8 numara.

Biz Gidemedik Ama Borçka’dan Bunları Da Önerdiler

– Gorgit Yaylası
– Lekoban Yaylası
– Klaskur Yaylası (Atanoğlu Yaylası)
– Adagül Yaylası
– Heba Yaylası
– Beyazsu Yaylası

Arhavi

Çifteköprü

Tarihi Ortacalar Çifte Köprü, Arhavi’de, Mençuna Şelalesi yolu üzerinde giderken Arılı ile Küçükköy yol ayrımında karşınıza çıkan, birbirine tıpatıp benzeyen sivri kemerli iki köprü. Her ne kadar 18. yüzyıl tarihli olarak resmi kayıtlara geçmiş olsa da aslında en az bir 600 yıllık oldukları düşünülüyor. Tamamen kesme taştan yapılmış iki köprünün toplam uzunluğu yaklaşık 80 metre. Harç olarak da kireç ve yumurta akı kullanılmış. Bunca depreme, rüzgara, yağmura rağmen dimdik ayakta kalabilmesi gerçekten de üstün bir mimarinin ürünü olması. Bu arada bu köprülerin hemen yanına birer köprü yapmışız. Bu açıdan çekilince görünmüyorlar ama muhtemelen sadece bu açıdan. Oraya gittiğinizde gördüğünüz manzara kesinlikle bu fotoğraf karesi gibi güzel değil. Konum için tıklayın. Haritada 9 numara.

Mençuna Şelalesi

Burası da Çifteköprü’den geçerek geleceğiniz Arhavi’deki Mençuna Şelalesi. Dik bir patikadan yarım saat yürüyerek ulaşılıyor. Çok sevindik ki şelalenin yanına kadar çıkan araç yolu, piknik alanı gibi burayı katledecek “yatırımlar” yapılmamış. Umarız bu kadar az müdahale ile kalır. Bu 30 dakikalık yürüyüşün sonunda doğal olarak oluşan havuzcukta keyif yapabilirsiniz. Mayonuzu getirmeyi unutmayın. Konum için tıklayın. Haritada 10 numara.

Sırt Yayla

Karadeniz’in bizce en fantastik doğa olayı bulut denizleri. Bu muhteşem manzaraya şahit olmak için göğün 9. katındaki Sırt Yayla’ya çıktık. Sırt Yayla öyle Gito yada Pokut gibi popüler bir yer değil. Hiçbir tesis yok. Burada pofidik bulutlar yatağımız, yıldızlar yorganımız ama bulut denizinin hangi seviyede olacağı biraz da bulutların keyfine ve sizin şansınıza kalmış.

Burada kamp yapmak isteyeceksiniz ama geceleri sık sık çatı uçuran rüzgarlardan çıkıyormuş. Bizzat test ettik ve gece köylülerin evlerine sığındık.

Özellikle de gün batımında manzara enfes ama en tepeye çıkmak yerine az altındaki köylerden izlemenizi tavsiye ederiz. Bir dez zirveden bi 15 dakikalık yürüyüşle varılan ufak bir buzul gölü var.

Nasıl gidilir?
– Sırtyayla’ya hem Arhavi tarafından hem de Yusufeli tarafından çıkış var. Ama Yusufeli yolu kabus gibiymiş. Biz Arhavi tarafından geldik. Yol tek yön, yaklaşık 3 saat ve tam böbrek taşı düşürmelik. 4×4’ünüz veya yüksek bir arabanız yoksa bizce zorlamayın.
– Sırt Yayla’ya gelecekseniz gün batımına denk getirmenizi tavsiye ederiz.
– Buraya gelen normal binek araçlar da gördük ama biz tavsiye etmeyiz. Konum için tıklayın. Haritada 11 numara.

Artvin Merkez

Atatepe

40 ton çelik ve 10 ton bakır kullanılarak, toplam 60 ton ağırlığında, 22 metre yüksekliğindeki Artvin’i tepeden gören heykel dünyadaki en büyük Atatürk heykeliymiş. Atatürk’ün Dumlupınar’daki o meşhur düşünen pozunu tasvir ediyor. Devasa heykelin yapımı 1 yıl kadar sürmüş. Artvin halkı da heykeli oldukça sahiplenmiş. Zaten Artvinliler’in Atatürk sevgisi tartışılmaz. Heykele Artvin şehir merkezinden arabayla 4 kilometre 13 dakika yol yaparak, Yurttaş Saraç ve Yusufeli Caddeleri’ni geçerek kolayca ulaşılabiliyor. Konum için tıklayın. Haritada 12 numara.

Cam Teras

2016’da hizmete açılan Artvin Hatila Vadisi Milli Parkı’ndaki camdan seyir terası, şu ana kadar Türkiye’nin en yüksek cam seyir terası. 490 metre rakımdaki terasa gelip emekleyerek ilerleyenlere şahit olduk. Cam teras merkeze 16 kilometre, 45 dakika mesafede. Yol, git gide yükselen rakımda ve oldukça virajlı. Konum için tıklayın. Haritada 13 numara.

Biz Gidemedik Ama Artvin Merkez’den Bunları Da Önerdiler

– Hatila Vadisi Milli Parkı
– Atabarı Kayak Merkezi
– Kafkasör Yaylası & Turizm Merkezi

Murgul

Delikkaya

Delikkaya’da 7 metre yükseklikten akan şelalenin suyu, üzerine düştüğü kayaçtaki kireç ve kil taşlarını zamanla aşındıra aşındıra, 4 metre yarıçaplı bir delik oluşturmuş. Burayı turizime kazandıracağız diye piknik alanına çevirmişler. Keşke çevirmeselermiş. Doğal hali eminiz ki çok daha güzeldir. Konum için tıklayın. Haritada 14 numara.

Yusufeli

Okhta Ecclesia (Dört Kilise) Manastırı

Yusufeli’de 1350 metre yükseklikte bir tepeye kondurulmuş yapılan Okhta Ecclesia (Dört Kilise) Manastırı, Artvin’deki önemli Gürcü ibadethanelerinden biri. Yapımı 900-1000 yılları arasında bir tarih olduğu tahmin ediliyor. Aslında 1 kilise var ama dört ana bölümden oluştuğundan ismi dört kilise. Maalesef Artvin’deki diğer Hristiyanlık dini yapıları gibi burasının da çok da özenli korunduğu söylenemez. Aslında Artvin’deki kiliseler, dini turizm açısından oldukça önemli bir değer olmasına rağmen hak ettiğinden kat ve kat daha az ilgi görüyor. Konum için tıklayın. Haritada 15 numara.

Bu arada Yusufeli’nin bıçakları ünlü. Bıçaklara merakınız var ise geldiğinizde Ali Tamyürek’in yerine uğrayın deriz. Yusufeli Bıçakları

Biz Gidemedik Ama Yusufeli’den Bunları Da Önerdiler

– Yaylalar Köyü
– Barhal Kilisesi
– Olgunlar Yaylası (Meretet)

BONUS: Gürcüler’in Satave Gevrek Festivali

Satave Gevrek Festivali, her yıl, Temmuz sonu Ağustos başına denk gelen tarihlerde, cumadan pazara süren, 1400 rakımlı Şavşat’ın Satave Yaylası’nda Türk-Gürcü kültürünü yaşatmak için düzenlenen”Gürcü Festivali”. Bu sene (2017) 20.’cisi düzenlenmiş. Adını, bir çeşit Gürcü ekmeği olan “gevrek” ten alıyor. Zaten şenlikler boyunca gelenlere ikram ediliyormuş. Festivalde, gevrek pişirme yarışması, gevrek güzeli yarışması, konserler, havai fişek gösterileri, halk müziği amatör ses yarışmaları, halk oyunları gösterileri gibi etkinlikler oluyormuş. Biz denk gelemedik ama siz tarihleri denk getirirseniz Artvin’de yayla eğlencesi nasıl olurmuş yorumlarda bize de anlatın.

Artvin’de Yeme-İçme

Artvin’den tüm yeme-içme önerilerimizi, Artvinli Evde Yoklar’ın da eklemeleriyle zenginleştirip Artvin’de Ne Yenir, Nerede Yenir yazımızda topladık.

Artvin Nerede?

Artvin, Türkiye’nin kuzeydoğusunda Doğu Karadeniz Bölgesi’nde bir şehir. Aynı zamanda Türkiye-Gürcistan sınırı da Artvin’de. Artvin’in doğusunda Ardahan, batı tarafında ise Rize var. Güneye doğru gittiğinizde de Erzurum yakın.

Artvin-Trabzon arası arabayla 243 kilometre ve yaklaşık 4 saat 36 dakika,
Artvin-Rize arası arabayla 184 kilometre ve yaklaşık 3 saat 35 dakika,
Artvin-Erzurum arası arabayla 196 kilometre ve yaklaşık 3 saat 4 dakika,
Artvin-Ardahan arası arabayla 121 kilometre ve yaklaşık 3 saat 30 dakika sürüyor.

Artvin Nerede?

Arabayla

Baştan peşin peşin söyleyelim. Artvin için şahsi aracınızın olması gerekiyor çünkü toplu taşıma yok. Zaten Artvin coğrafyası da öyle toplu taşıma ile arabasız gezilecek bir yer değil. Yollar engebeli, virajlı ve neredeyse hep toprak ve bol toz yutmalı.  Özellikle de 4×4 veya yüksek bir araç şiddetle tavsiyemiz olur.

Artvin’de Otostop

Artvin’de otostop oldukça yaygın bir şey. İnsanlar otostop kültürüne alışkın.

Uçakla Trabzon

Artvin’de havaalanı yok. En yakın havaalanı Trabzon ‘da. Araç kiralama konusunda civardaki en gelişmiş yer de Trabzon, bu yüzden arabayla gitmeyenler için en iyi seçenek buraya uçmak olacaktır. Dediğimiz gibi Artvin’de arabasız adım atılamıyor. Bu sebeple Artvin’e gelenler araba kiralayabilmek için önce Trabzon’a uçup araba kiralayıp Artvin’e karayoluyla geliyorlar.

İstanbul Trabzon arası hem İstanbul Atatürk Havalimanı’ndan hem de Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan olmak üzere her gün yaklaşık 20 tane direk sefer var. Atatürk Havalimanı’ndan gidecekseniz Türk Hava Yolları, OnurAir veya Atlasjet Havayolları’ndan bilet alabilirsiniz. Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan gitmeyi tercih ederseniz de Türk Hava Yolları veya Pegasus Havayolları’ndan bilet bulabilirsiniz.

Hazır Artvin’e Gelmişken

İspir Yedigöller / Erzurum – Rize Sınırı

Biz Artvin’e sahilden değil Yusufeli’nden karayoluyla geldiğimizden, Rize – Erzurum sınırındaki, Ovit Dağı ve Kaçkar Dağları arasında kalan Yedigöller Karadeniz’deki ilk durağımız oldu. İnanın şu 3.100 metredeki manzara, o yokuşlu virajlı toprak yolu tepmeye değer. Biz en son Machu Picchu’da yaşadığımız dağların kucağında olma hissini böylesine yaşamıştık. Mor Yayla, irili ufaklı tepelerin arka fonunda 7 gölü birden kuşbakışı görebileceğiniz ideal nokta.

İster Rize ister Artvin isterseniz de Erzurum yönünden yola çıkın  Mor Yayla tabelasından saptığınızda yol sizi otomatikman götürüyor. Tabi buraya toplu taşıma yok bu nedenle tek yol şahsi aracınızla ulaşmak. Yol oldukça bozuk ve tozu dumana katmalı. Mor Yayla’ya gelip aracınızı manzaraya karşı uygun bir yere park ettiğinizde yapacağınız en güzel şey piknik yapmak. Elbette etrafta herhangi bir tesis veya bakkal olmadığının altını çizmek gerek. Yemeğinizi suyunuzu yanınızda getirin. Güneşi batırıp güne bu manzara ile uyanayım diyenler içinse üzücü haber ne çadır atacak kamp alanı ne de konaklama için otel / pansiyon var. En yakın konaklama İspir merkezde. Akşam yemeğinde İspir’de kurufasulye fikri de az akıl çelici değil hani 🙂 Konum için tıklayın.

Yeme-İçme önerisi: Grand Otel İspir yanındaki Bahar Döner.

Sarp Sınır Kapısı’ndan Bir Çırpıda Geçmeli Batum

Artvin merkezden Batum merkeze 75 kilometre, 1 saat 45 dakikalık mesafe. Bu demek oluyor ki sadece 1 saat 45 dakika içinde Artvin’den Gürcistan sınırımız Sarp Sınır Kapısı’nı gelmiş, sınırı geçmiş ve Batum merkeze gelmişsiniz bile. Tabi sınırdaki araç kuyrukları uzarsa programda ufak tefek sarkmalar olabilir ama genel olarak tüm bu süreç İstanbul’dan kalkıp Tekirdağ’a köfte yemekle aynı mantık üzerine kurulu. Günübirlik veya hafta sonu için, pasaportsuz, vizesiz, sadece nüfus cüzdanınız ile yurt dışına çıkmış, yeni yerler görmüş, yeni lezzetler tatmış, havanız değişmiş olarak geri dönüyorsunuz. Bu akıl çelici kaçamak için nerede ne yenirden, nerede kalınıra ihtiyacınız olacak tüm bilgileri GÜRCİSTAN GEZİ REHBERİmizde bulabilirsiniz.

Gürcistan Sınırı

Artvin’deyken özellikle de arabaylaysanız yapılabilecek aktivitelerden birisi Gürcistan’a gitmek. Üstelik bunun için ne vize gerekiyor ne de çipli ehliyet. Ruhsatınız, ehliyetiniz ve tüm yolcuların kimlikleriyle rahat rahat Gürcistan’a geçebiliyorsunuz. Tabi ki araç sahibinin arabada bulunması, eğer yoksa da araç sahibinin kullanan kişiye noterden -aracını yurt dışına çıkarma konusunda – vekalet vermesi gerekli.

Artvin’den basıp Batum’un merkezine yaklaşık 75 kilometre, normalde 1 saat civarında gidebiliyorsunuz ama gümrükten geçeceğinizi unutmamak gerek. Süre ister istemez uzuyor çünkü çoğu zaman gümrükte kuyruk bekliyorsunuz. Bu yüzden tatil zamanları Batum’a program yapmaktan kaçının deriz, 1-2 günlüğüne yeni bir yeri keşfedeyim derken saatlerce gümrük sırası bekleyip keyfinizi zehir etmek istemezsiniz. Batum’da yapılacak şeyler için “2 Günlük Batum Rehberi” yaptığımız ayrıntılı bir yazımız var, gitmeden önce BATUM REHBERİ‘ne göz atabilirsiniz.

ÖNEMLİ: Batum’a giderken yanınızda hiçbir ilaç olmamasına özen gösterin. Bu konuda ciddi hassaslar, hatta yakın çevremizde bir grip ilacı yüzünden neredeyse hapishaneye düşecek örnekler gördük. Aman dikkat.

Artvin’de Gezmek İsteyenler İçin Rota

Dimes GO 2017 kayısı rotası da tam buralardan geçiyor. Artvin’den çıkmalı, Borçka Karagöl’de kamp kurmalı, Mençuna Şelalesi’nde serinlemeli bir kaçamak: Dimes GO Kayısı Rotası 2017