KARS’TA GEZİLECEK YERLER & RUS MİMARİSİ

Kars sokakları adeta yabancı bir filmin setlerinden fırlamış gibi. 1877-1878’de, Osmanlı-Rus Savaşı sonrası şehre hakim olan Ruslar, 40 yıllık süreçte birbirinden güzel yapılar inşa etmişler. Aralarında filme limon sıkan reklamlar gibi çarpık kentleşmenin çirkin binalarına da maruz kalıyorsunuz, o ayrı. Kars’ın Ruslar için stratejik ve askeri önemi sebebiyle 40 sene de buraya hatrı sayılır bir yerleşim kurulmuş, önemli yatırımlar yapılmış. Burada bir Rus yerleşimi kurmak için bir Rus azınlığı olan Malakanlar buraya yerleştirilmiş. Kars ve gravyer kelimelerinin yan yana anılmasını Malakanlar’ın Kars’a hediye ettiği mandıracılık kültürüne borçluymuşuz.

Rusların estirdiği Baltık mimarisi rüzgarı, Selçuklu mirasları, Ermeniler’den kalan kiliseler ve Osmanlı yapıları bu şehirde harmanlanmış. Zamanında Ruslar tarafından opera, okul, askeriye gibi amaçlarla inşa edilen binalar ve Ermeniler ile Rumlar tarafından yaptırılan sivil mimari örnekleri, Cumhuriyet sonrası dönemde bir kısmında değişiklikler yapılmak suretiyle tekrar işlevselleştirilmişler.

Dış cephelerinde zengin duran görselliğe önem veren bir anlayışla plasterler, kornişler, bordülerle bezeli ince ve süslü bir taş işçiliği kullanılmasının yanı sıra, Baltık mimarisi yapılarında görülen duvarlarda yapı malzemesi olarak çoğunlukla andezit ve bazalt taşı kullanılmış olması, kalın duvarlı, dikdörtgen planda, genellikle tek veya 2 katlı inşa edilen yapılar olması, giriş hollerinin ve bu hole açılan odaların ve camekanlı bölümlerinin olması gibi özellikler Kars’taki Rus dönemi yapılarında da öne çıkan detaylar.

Daha çok Kars merkezdeki Yusufpaşa, Ortakapı ve Cumhuriyet mahallelerinde öbeklenen bu tarihi binaları gezmek için yarım gün ayırmanız yeterli olacaktır.

Kars’ta başka ne yapılır diyenleri Benzersiz 10 Kars Deneyimi yazımıza alalım.

Kars Seyahati Planlaması – Gelmeden Önce

 Kars Merkezde Gezilecek Yerler Haritası

Haritayı zoom yaparak detaylı görüntüleyebilirsiniz.

Gezilecek Yerler

1. Kars Kalesi
2. Taş Köprü
3. Ebul Hasan-ı Harakani Türbesi
4. Kümbet Cami
5. Namık Kemal Evi
6. Kars Müzesi
7. Cheltikov Hotel
8. Kars İl Sağlık Müdürlüğü
9. Kafkas Üniversitesi Devlet Konservatuarı
10. Kars Sanayi Ve Ticaret Odası
11. İsmet Paşa İÖO
12. Eski Rus Konsolosluğu
13. Eski Vali Konağı
14. Gazi Ahmet Muhtar Paşa Konağı
15. Defterdarlık
16. Fethiye Cami

Yeme-İçme

1. Kars Kaz Evi
2. Doğuş Ocakbaşı
3. Kamer Vakfı Mutfak Ve Cafe
4. Milkbar

Alışveriş

1. Boğatepe Köyü Ürünleri Satış Noktası

Kaleiçi Bölgesinde Gezilecek Yerler

Kars Kalesi

Kars’ın asırlar boyu en önemli yapısı olarak kalmış bir yapı. İlk inşaası 1153 yılında Selçuklular’a dayansa da gördüğü tahribatlar sebebiyle son inşaası 1579 yılında 3. Murat döneminde Lala Mustafa Paşa tarafından gerçekleştirilmiş. Şu sıralar dış yapısını korumaya devam eden kale oldukça yıpranmış durumda olsa da özellikle gece dışardan görünüşü görsel bir şölen. Konum için tıklayın. Haritada 1 numara.

Taş Köprü

Kars Çayı üzerinde, 16. yy’da 3. Murat döneminde Kars Kalesi’nde de olduğu gibi Lala Mustafa Paşa’ya yaptırılan, Kaleiçi Mahallesi ve Sukapı Mahallesi’ni birbirine bağlayan kemerli, bazalt taştan köprü. Köprü zamanla yıkılınca 1725’de Karahanoğlu Hacı Ebübekir tarafından yeniden yaptırılmış. Konum için tıklayın. Haritada 2 numara.

Ebul Hasan-ı Harakani Türbesi

Nakşibendi, Mevlana ve Yesevi’nin manevi hocası olarak kabul edilen Hasan-ı Harakani Selçukluların Anadolu’ya girişini kolaylaştırmak için savaşırken Kars’ta şehit düşmüş ve türbesi de Evliya Cami’nde bulunuyor.
Hasan-ı Harakani hayatı boyunca Gazneli Mahmut, İbn-i Sina gibi büyük düşünürler tarafından ziyaret edilmiş. Haliyle şimdi de türbesi büyük ilgi görüyor. Türbede dilenen dileklerin gerçekleştiği rivayeti de bu konuda pay sahibi tabi. Hasan-ı Harakani’nin tekkesinin girişinde yazan şu sözü de paylaşmadan geçmemek lazım; “Her kim bu eve gelirse ekmeğini verin adını/dinini sormayın; zira Ulu Allah’ın dergâhında ruh taşımaya layık olan herkes, elbette Ebü’l Hasan’ın sofrasında ekmek yemeye de layıktır.” Konum için tıklayın. Haritada 3 numara.

On İki Havari Kilisesi (Kümbet Cami)

10.yy’da Bagratlı Kralı Abas tarafından Ermeni-Gürcü kilisesi olarak Kaleiçi bölgesinde inşa edilen yapı tarihte çok kez bir camiye bir kiliseye dönüştürülmüş. Rus işgali zamanında Rus – Ortodoks Metropollüğü (Başpiskoposluk) olarak kullanılmış. Doğu’nun Ayasofya’sı haline gelmiş bu yapı son yıllarda da cami olarak kullanılmakta. Ancak dönem dönem Ermeni grupların ayin yapma talepleri, yapılan restorasyonda uygulanan yanlış teknikler gibi birçok sorunla boğuşuluyor. Konum için tıklayın. Haritada 4 numara.

Namık Kemal Evi

Topçuoğlu Hamamı’nın hemen yakınında, Namık Kemal’in bir zamanlar dedesiyle yaşadığı ev var. Namık Kemal neden burada yaşamış çünkü dedesi zamanının Kars valisiymiş bu ev de haliyle vali konağıymış. Namık Kemal, çok küçük yaşta babası ölünce, 7 yaşından 14 yaşına kadar burada dedesiyle yaşamış. Zamanla harabeye dönen konak, 2011’de UNESCO desteği ile Aşık atışmalarını izleyebileceğiniz bir kültür evine dönüştürülmüş. Eğer denk getirebilirseniz mutlaka Kars’ta bir aşık atışmasına tanık olun deriz. Konum için tıklayın. Haritada 5 numara.

Hamamlar

Kaleiçinde birkaç tane yıkılmaya yüz tutmuş tarihi hamam var. Bunlar (Topçuoğlu) Mazlumağa, İlbeğioğlu, Muradiye, ve Cuma hamamları. Hiçbirinin kitabesi olmadığından tam yapım tarihi ve kim tarafından yapıldıkları bilinmese de en azından Mazlumağa Hamamı’nın 3. Murat döneminden kaldığı biliniyor.

Kars Müzesi

Kafkaslar – Anadolu hattındaki ilk yerleşim merkezi olma özelliği taşıyan Kars çok köklü arkeolojik zenginliğe sahip bir yer. Bu zenginliği ortaya çıkarma adına 1959 yılında ilk olarak bir Müze Memurluğu kurulmuş. Ardından da 12 Havariler Kilisesi olarak da bilinen Kümbet Cami, Kars’ın ilk arkeoloji müzesi olarak işlevselleştirilmiş. Fakat 1970’lerde arkeolojik kazılardan elde edilen buluntular arttıkça daha büyük ve modern bir müzeye ihtiyaç doğmuş. Bu nedenle de 1981 yılında İstasyon Caddesi üzerindeki modern müze kullanıma açılmış. İki katlı müzenin ilk katında arkeolojik buluntular, ikinci katında etnografik eserler, bahçesinde de taş eserler sergileniyor. Giriş ücretsiz. Konum için tıklayın. Haritada 6 numara.

Yusufpaşa Mahallesi’nde Gezilecek Yerler

Cheltikov Otel

Şu an Cheltikov Otel olarak işletilen otel, aslında 1894 yapımı, Rus Cheltikov ailesinin konağı. Zamanında hem opera binası hem doğum evi hem depo hem de hekimevi olarak kullanılan bina en nihayetinde otel olmuş. Bendeniz (Duygu) da Kars doğumluyum. Ben de burası doğum eviyken Cheltikov’da doğmuşum. İşin güzel yanı, otel olduğundan dilediğiniz gibi içini gezebiliyor olmanız. Konum için tıklayın. Haritada 7 numara.

Kars İl Sağlık Müdürlüğü

1907 yılında inşaa edilen bina, cephesindeki süslemelerle dikkat çekiyor. Cumhuriyet sonrası hastane olarak kullanılan yapı daha sonra sağlık müdürlüğü olmuş. Konum için tıklayın. Haritada 8 numara.

Kafkas Üniversitesi Devlet Konservatuvarı

Kafkas Üniversitesi’nin konservatuvar binası da Ruslar’dan kalma Baltık mimarisi binalarından. Konum için tıklayın. Haritada 9 numara.

Kars Sanayi ve Ticaret Odası Binası

19. yy Baltık mimarisi bina tamamen kesme bazalt taşından kışlık konak olarak inşaa edilmiş ama Cumhuriyet sonrası Sanayi ve Ticaret Odası binası olarak kullanılmaya başlanmış. Halen de bu amaçla kullanılıyor. Buranın bir diğer özelliği de Atatürk tarafından ziyaret edilmiş olması. Konum için tıklayın. Haritada 10 numara.

İsmet Paşa İlköğretim Okulu Binası

Aslında 1886-1888 yılları arasında yapılan okul binası, 1920’de Kars’ın düşman işgalinden kurtulmasının ardından Kazım Karabekir Paşa tarafından şehit çocuklarını ve kimsesiz erkek çocukları için köy-yatılı mektebe dönüştürülmüş. 1991 yılında restore edilen bina, halen inşaa edildiği ilk günkü gibi okul binası olarak kullanılıyor. Konum için tıklayın. Haritada 11 numara.

Eski Rus Konsolosluğu

Eskiden Rus Konsolosluğu olan bu süslü demirli balkonuyla dikkat çeken bina şimdilerde konut olarak kullanılıyor. Konum için tıklayın. Haritada 12 numara.

Ortakapı Mahallesi’nde Gezilecek Yerler

Eski Vali Konağı (Güneybatı Kafkas Geçici Hükûmet Konağı)

Ortakapı Mahallesi’nde bulunan 129 yıllık Eski Vali Konağı’nın iki önemli özelliği var. Biri Kars’ın kurtuluşunu kesinleştiren 1921 tarihli Kars Antlaşması’nın bu binada imzalanmış olması ve 1. Dünya Savaşı sonrası ve İngiliz işgali öncesinde, Cenub-i Garbi Kafkas Hükümet-i Cumhuriyesi yani Güneybatı Kafkas Geçici Hükûmeti’ne ev sahipliği yapmış olması. Cumhuriyet’ten sonra da Vali Konağı yapılan binanın yapım hikayesi ise bir hayli ilginç. 1883 tarihli bina, aslında kıvrak zekalı, Erzurumlu bir tüccarın konağı. 40 yıllık Rus işgali sırasında, şehirle beraber ticaret de Rusların tekeline geçtiğinde, halk arasında yağ ve şekerde domuz yağı olduğu söylentisi yayılır bu nedenle de Müslüman halk Ruslardan alışveriş yapmayı reddeder. Bu durumu avantaja çeviren Erzurumlu bir tüccar da kente memleketten halis mulis ürünler getirip parayı kırar ve bu zarif konağı yaptırır. Konum için tıklayın. Haritada 13 numara.

Gazi Ahmet Muhtar Paşa Konağı

Ortakapı Mahallesi’ndeki bu zarif ahşap detaylı konak, Kars’taki en güzel Osmanlı sivil mimarisi örneği. 1877 – 1878 Osmanlı – Rus Savaşı’nda Ordu Komutanı olarak görev alan Gazi Ahmet Muhtar Paşa tarafından yaptırılan konak, bir süre karargah binası olarak da kullanılmış ve en son 2001’de restore edilip sanat galerisi olarak yeniden halka açılmış. Konum için tıklayın. Haritada 14 numara.

Defterdarlık

Eski Vali Konağı’nın hemen karşısında olan Kars Defterdarlığı, 19 yy. Baltık mimarisi tarzında, ana bina ve misafirhane olmak üzere 2 binadan oluşan bir yapı. Aslında Ruslar tarafından tiyatro olarak yapılan U planlı 3 katlı bina Cumhuriyet’in ilanından sonra Kars Valiliği binası olarak kullanılmış. En sonunda 1983 yılında restore edilerek, defterdarlık binası olmuş. Halen de defterdarlık binası olarak kullanılıyor. Konum için tıklayın. Haritada 15 numara.

Cumhuriyet Mahallesi’nde Gezilecek Yerler

Fethiye Cami (Aleksander Nevsky Katedrali)

Kars merkezin en zarif yapılarından biri Fethiye Cami veya diğer adıyla Aleksander Nevsky Katedrali. 19. yy’da Ruslar tarafından kilise olarak yapılan yapı, Kars’ın kurtuluşundan sonra camiye çevrilmiş ve iki yanına da ikişer şerefeli birer minare eklenmiş. Konum için tıklayın. Haritada 16 numara.

Kars Çevresinde Gezilecek Yerler

Ani Antik Kenti

Kullanımda olduğu dönemlerde dünyanın en büyük dört şehrinden biri olacak kadar büyümüş nüfusu 100.000’in üzerine kadar çıkmış, bilinen 24 farklı uygarlığa ev sahipliği yapmış bir şehir; Ani. Kulağa biraz uzak geliyor değil mi? Aslında Kars’a olan 42kilometrelik uzaklığından ötürü bu durum yalnızca. Ne kıymetini bilmişiz ne adını duymuşuz. M.Ö. 5000’lerden bu yana direnen bu şehri gidip, görüp, enine boyuna gezmek Kars’ın olmazsa olmazlarından. Harabeler Nisan-Ekim aylarında 09.00-19.00 saatleri arasında, Kasım-Mart aylarında ise 08.00-17.00 saatleri arasında açık. Ayrıca harabelere girişte Müzekart geçerli. Konum için tıklayın.

Katherina Köşkü

Bir diğer adıyla Çar 2.Nikola’nın Av Köşkü. Çivi dahi kullanılmadan saf ağaçtan yapılan köşk beton kolonları sayesinde hala sağlamlığını korumaktadır. Köşkü Çar Nikola’nın eşi Katherina için yaptırdığı düşünülse de aslında çar köşkü hasta oğlu Aleksi’ye bir tedavi merkezi ve bir av köşkü olarak yaptırmış. Köşk şimdilerde tahribat gördüyse de kesinlikle görülmeye değer. Konum için tıklayın.

Sarıkamış ve Sarıkamış Kayak Merkezi

Birinci Dünya Savaşı sırasında Rusların Anadolu topraklarını işgalini önlemek için Enver Paşa komutasında ki 3.Ordu Sarıkamış’ta bir harekât planlar. Ancak hava koşulları ve bu koşullara hazır olunmaması sebebiyle TSK kayıtlarına göre 60.000 askerimiz donarak şehit olur. Bu hazin olayın yaşandığı bölge de ise şu an şehitlik bulunmakta. Ayrıca her yıl şehitlerimiz için Ocak ayı başında anma töreni düzenleniyor. Sarıkamış hakkında daha fazlası için Sarıkamış Gezi Rehberi yazımıza göz atabilirsiniz. Konum için tıklayın.

Sarıkamış Kayak Merkezi de Sarıkamış merkeze en fazla 10 dakika mesafedeki kayak merkezi. Buranın zaten bizde yeri ayrı. Uzun uzun Sarıkamış Kayak Merkezi yazımızda anlattık. Konum için tıklayın.

Çıldır Gölü

Kars-Ardahan sınırında bulunan göl son dönemlerin en gözdelerinden. Kışın buz kalınlığı üzerinde atlı kızaklarla gezmeye müsaade edecek kadar kalınlaşınca tam bir cazibe merkezi haline geliyor Çıldır. Buzda balık tutmak, bu eşsiz manzaraya karşı restoranda kendinize bir ziyafet çekmek kaçırılmaması gereken keyiflerden. Ayrıca yaz aylarında gölde yüzmekte mümkünmüş. Çıldır ile ilgili detaylı bilgi için Çıldır GÖlü’nde Buzda Balık Avı yazımıza da bir göz atın derim.

Kars’tan Çıldır Gölü’ne Nasıl Gidilir?

Çıldır Gölü, Ardahan-Kars yolu üzerinde yer alıyor ve Çıldır Gölü Kars Merkez arası arabayla sadece 59 kilometre 1 saat. Yani kolaylıkla Kars gezinize ekleyebileceğiniz mesafede. Kars’tan araba kiralamak veya yerel tur şirketleri ile buraya gelmek çok daha pratik olacaktır. Çünkü kar ve buzlanmadan dolayı buraya hem çok sık toplu taşıma yok hem de otobüsle geldiğinizde otobüs sizi Çıldır merkezde bırakacaktır. Bu durumda Çıldır merkezden de göl kenarına ulaşım için de ayrıca bir vasıtaya ihtiyacınız olacak. Çünkü Çıldır merkez – gölün bizim bahsettiğimiz yakası arasında 30-40 dakikalık bir mesafe de var. Konum için tıklayın.

Boğatepe Köyü ve Peynir Müzesi

Mutlaka bir gün, Kars merkeze 50 kilometre mesafede, tepelik bir yaylada bulunan, Malakanların Karslılara mirası, orijinal Kars gravyerinin üretildiği tek köy olan, burada yürütülen ekoturizm faaliyetleri ile Fransa’dan Hong Kong’dan turist çeken bir köy haline gelen Boğatepe Köyü’ne kahvaltıya gelin. Mis gibi Kars kaşarı, balı ve kavurmasını gümletin. Ardından da Boğatepe Çevre ve Yaşam Derneği’nin desteğiyle, köylülerin kendi imkanlarıyla kurdukları Peynir Müzesi’ni gezin. Müze Boğatepe Köyü camisinin yanındaki yeşil binanın alt katı oluyor. İçinde Kars gravyerinin yapılışından Kars’taki mandıra kültürünün tarihine birçok şey öğreniyorsunuz. Üstelik yazın peynir tadımı da yapılıyormuş. Giriş ücretsiz. Konum için tıklayın.

Köye gitmek zor olursa, Kars merkezindeki dükkanlarında da hem kahvaltı hem alışveriş yapabilirsiniz. Konum için tıklayın. Haritada 1 numara.

Kars Restoranları

Kars restoranlarını aşağıda veriyoruz ama Kars’ta Ne Yenir Nerede Yenir derseniz sizi bu yazımıza alalım.

Kars Kaz Evi

Kars’a kadar gelmişken en özel lezzetlerinden olan kaz etini tatmadan olmaz, yanında da bulgur mis. Bu ikiliyi tadabileceğiniz en iyi adreslerden biri kesinlikle. Birazcık pahalı ama heryerde bulamayacağınız bir lezzet olduğunu düşünürsek bizce denemeye değer. Adres: Yusufpaşa Mah., Atatürk Cad. No:1, 36100 Merkez/Kars Merkez Konum için tıklayın. Haritada 1 numara.

Doğuş Ocakbaşı

Klasik ocakbaşı konsepti Kars lezzetleriyle birlemiş, özellikle etler harika. Çalışanlar da oldukça ilgili. Adres: Yenişehir, 36000 Kars Merkez Tel: (0474) 212 52 39 Konum için tıklayın. Haritada 2 numara.

Kamer Mutfak ve Café

Bir yeri yerel halk da öneriyorsa denemekte fayda var diyoruz. Patlıcan çorbası, hangeli, çökertme kebabı, soğan soslu bonfilesi mutlaka tadılacaklar listesine kondu bile. Adres: Halit Paşa Caddesi No:41 Kars Merkez Tel: 04742128957 Konum için tıklayın. Haritada 3 numara.

Brother’s Milkbar

Kars merkezde sütü sevmeyene bile sütü sevdirecek bir yer Brother’s Milbar. Kars’ın zaten süt ve süt ürünleri meşhur. Tarçınlı, naneli, ballı, hindistan cevizli gibi birçok sıcak süt seçeneği var. Adres: Ortakapı, Atatürk Cd. No:56, 36000 Kars Merkez Konum için tıklayın. Haritada 4 numara.

Kars’a Ulaşım

Doğu Ekspresi ile Kars

Kars’a gitmenin en keyifli yolu bizim için kesinlikle Doğu Ekspresi. Özellikle de bol vaktiniz varsa uçakla gitmeyi düşünmeyin deriz. Hem o güzel gündoğumu ve kar manzaraları, hem de tren yolculuğunun keyfi bir başka. Doğu Ekspresi’ni detaylıca başka bir yazıda anlattık. Ayrıntılı bilgi almak için Doğu Ekspresi Yolculuğuna Çıkanlar İçin Önemli Bilgiler yazımızı okuyabilirsiniz.

Uçakla

Daha hızlı bir şekilde gitmeyi düşünüyorsanız tren dışındaki en iyi alternatif uçak. İstanbul’dan Kars Havalimanı’na veya Erzurum Havalimanı’na uçarak Kars’a ulaşabilirsiniz.

İstanbul – Kars uçak

Türk Hava Yolları’nın her gün Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan 12.30’da İstanbul-Kars arası direk seferi var. Atatürk Havalimanı’ndan ise her gün 12.20’de.

Kars Harakani Havalimanı’ndan Sabiha Gökçen’e Kars-İstanbul arası ise her gün 14.55’te direk sefer bulabilirsiniz. Kars’tan Atatürk Havalimanı’na da sefer her gün saat 15.30’da. Uçuşlar yaklaşık 1 saat 55 dakika sürüyor.

Pegasus Havayolları’nın ise Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan Kars Harakani Havalimanı’na Çarşamba-Pazar günleri 08.25 ve 11.50’de, diğer her gün sadece 8.25’te direk uçuşu var.

Dönüşler için de Kars Harakani Havalimanı’ndan Sabiha Gökçen Havalimanı’na Çarşamba-Pazar günleri 10.50 ve 14.20’de, diğer her gün sadece 10.50’de direk uçuş bulabilirsiniz.

İstanbul – Erzurum uçak

Türk Hava Yolları’nın Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan Erzurum Havalimanı’na İstanbul-Erzurum arası günde iki seferi var. 09.00 ve 17.35 seferleriyle yaklaşık 1 saat 50 dakikada İstanbul’dan Erzurum’a direk uçuşla ulaşabillirsiniz.

Erzurum-İstanbul arası seferler Erzurum Havalimanı’ndan Sabiha Gökçen Havalimanı’na her gün 11.20 ve 19.55 saatlerinde.

Pegasus Havayolları’nın Sabiha Gökçen’den Erzurum Havalimanı’na her gün uçağı var ve her gün uçak saatleri değişiklik gösteriyor. Pazartesi-Cumartesi günleri 7.30, 9.50 ve 18.50 saatlerinde; Salı-Çarşamba-Perşembe günleri 9.50 ve 18.50 saatlerinde; Cuma günleri 9.50, 16.45 ve 18.50 saatlerinde, Pazar günleri ise 8.45, 16.45 ve 18.50 saatlerinde direk uçuşları var.

Erzurum-İstanbul arası ise Sabiha Gökçen’den her gün direk uçuşlar var. Pazartesi-Cumartesi günleri 9.40, 12.00 ve 21.00 saatlerinde. Salı-Çarşamba-Perşembe günleri 12.00 ve 21.00 saatlerinde, Cuma günleri 12.00, 18.55, 21.00 saatlerinde, Pazar günleri ise 10.55, 18.55 ve 21.00 saatlerinde.

Kars – Ardahan

Kars Ardahan arası sadece 89 kilometre 1 saat 15 dakika. Kars merkezden Ardahan’a turizm firmalarının otobüs seferleri bulunmadığından Kars’tan Ardahan’a geçmenin tek yolu merkezden veya havalimanından araç kiralamak veya yerel turizm şirketleri araçlarını kullanmak.

Fakat Kars Harakani Havalimanı Ardahan arası karşılıklı ulaşım hizmeti de sağlanmakta. Havalimanından sadece Thy ve Sunexpress uçakları ile senkronize olmak üzere uçağın havalimana iniş saatinden 30 dakika sonra Ardahan’a servis kalkıyor. Aynı şekilde Ardahan merkezdeki Kongre Caddesi üzerindeki Sınır Turizm önünden Ardahan de Thy ve Sunexpress uçaklarının kalkışına 2,5 saat kala servis kalkıyor.