KIRGIZİSTAN TURU – YAPILACAK EN GÜZEL 26 ŞEY

Kırgızistan gelişmekte olan bir ülke.  Altyapısı ve maddi imkanları  dar bir ülkeye gidenler için en büyük ödülse hızla tektipleşen dünyadan sıyrılmış, doğanın ve geleneksel yaşamın bozulmadan devam ettiği yerler görmek. Kırgızistan bugün dünyada kalan nadir bakir yerlerden ve sizi yüzyıllar ötesi deneyimler bekliyor.

Bu yazımızda da Kırgızistan’ın vadettiği en güzel aktiviteleri sizin için listeledik. Klasik turist duraklarını içeren bir Kırgızistan’da Gezilecek Yerler yazımız var ama inanın gezilip görülecek yerler bu yazıda bahsedeceğimiz deneyimlerin yanında aşırı yavan kalıyor.

Kırgızistan turunuzu planlarken önerimiz bu deneyimleri önceliklendirmeniz çünkü açık ve net: Kırgızistan gez-gör turizminden çok macera turizmi ülkesi. 

♡ Ne demek?  Favorilerimizi ♡ ile işaretledik.

Kırgızistan Turu

Buradaki bir çok servisi CBT (Community Based Tourism) isimli bir kuruluşun verdiğini göreceksiniz. İsviçreli bir kar amacı gütmeyen kuruluş olan CBT hem servis sağlayıcıların belli standartların olduğunu denetleyerek misafirlerin memnuniyetini arttırmayı hedefliyor (ama tuvalette sifon bulunması gibi temel şeylerden fazlasını beklemeyin), hem de yerel kalkınmayı sağlıyor. Aktiviteleri tek tek de ayarlıyorlar tur da yapıyorlar.

Ama bizim Kırgızistan turu için önereceğimiz harika birileri var: Ulukman! Kendisi Boğaziçi’nde okumuş, müthiş Türkçe konuşuyor ve bilgili bir insan. Ablasının da Türkiye’de bir turizm firması var. Kırgızistan’da da Türk misafirlere yönelik bir acente kurmuşlar. Her derdimizi çözdüler ve müthiş ağırladılar. Çok memnun kaldık. Tur ayarlamak için Kırgızistan’ı Keşfet sayfasından kendilerine yazabilirsiniz ya da +996 778158429’dan ulaşabilirsiniz.

1. Yurtlarda (Boz-Üylerde) Konaklayın  ♡

Yüzyıllardır göçebe yaşayan Kırgızlar, Soyvetler Birliği zamanında zorla yerleşik hayata geçirilseler de hala yazın yaygın olarak yaylaya çıkıyorlar. Yolda giderken, göz alabildiğine uzanan yemyeşil bayırların ortasında bembeyaz yalnız bir yurt ve çevresinde yüzlerce koyun ve at sürüsü görmeniz kuvvetle muhtemel. Kırgızistan maceranızın en unutamadığımız anları boz-üy denilen yurtlarda yani çadırlarda kalan ailelere konuk olmaktı. Kırgızistan’da Konaklama yazımızda detaylıca anlattık.

Bir iki gece bu yurtlarda konaklayıp, Kırgızların günlük rutinlerine, gelenek ve göreneklerine tanık olmak, onlar gibi güne başlamak, mutfaklarını deneyimlemek, aile içi dinamiklerine şahit olmak sizin için de paha biçilemez bir yaşam öğretisi olacaktır. Hepsini daha detaylı olarak Kırgızistan’da Yaşam ve Kırgız Gelenekleri yazımızda bulabilirsiniz.

İki türlü yurt deneyimleyebilirsiniz

1. Gerçek Yurtlar


İnsanların kendileri için kurdukları çadırlara konuk olabilirsiniz. En samimi, en otantik olanı bu olacaktır ama standartlarınızı düşürmeniz lazım, lakin ne banyo ne de tuvalet oluyor. Tuvalet ihtiyacı için dışarıda bir yere çukur kazıp etrafını ellerindeki imkanlarla kabin gibi örtüyolar. Herkes bir çadır altında yere serilen döşeklerde yatıyor.

İyi hoş, güzel fikir ama ben nereden bulacağım misafir olacak bir Kırgız ailesi? CBT (Community Based Tourism) ile iletişime geçtiğinizde tüm ayarlamaları onlar yapıyor siz sadece keyfini sürüyorsunuz. 

2. Turistik Yurtlar


Bunlar turist işletmesi olarak düşünülmüş yerler olduğundan içinde karyola, banyo – tuvalet oluyor. Şahsa tahsis edilmiş ya da yatakhane şeklinde olanları var. Aslında bungalowlardan oluşan yerine Kırgız çadırlarından oluşan bir otel gibi düşünebilirsiniz. Bununla birlikte Kırgızistan’da konaklama standartlarının alışık olduğunuzun her zaman altında çıkacağı konusunda bir uyarıda bulunalım.

Bu tip yurtlara bir internet araması ile kolayca ulaşabilirsiniz.

2. Bökönbayevo’da Kartallarla Avlanma  ♡

Fotoğraf Kaynak: math.ucr.edu

Kırgızlarda kartal gibi yırtıcı kuşlarla avcılık, aslında çok saygı duyulan bir meslek ve tarihi çok eski zamanlara dayanıyor. Çünkü Kırgızistan gibi geçimini ağırlıklı olarak hayvancılıkla sağlayan coğrafyalarda, insan üstü becerilere ve çevikliğe sahip hayvanlarla kurulan dinsel bağın ve onlara atfedilen kutsal nitelikler olması kaçınılmaz bir durum.
– “Bürküt” Kırgızca’da kartal demek. Bürkütler yani kartallar bürkütçüler tarafından daha yavruyken yakalanıp, evcilleştirilip avcılık için eğitiliyor.
–  “Taygan” tazı gibi bu coğrafyaya özgü bir cins Kırgız av köpeği.
– Bu geleneksel yöntemlerle avlanma sporuna da salburun deniyor. Elbette bu sporu yaparken de geleneksel yöntemler kullanılıyor ve etnik kıyafetler giyiliyor.

Nasıl deneyimleyebilirsiniz?

– Kendiniz tecrübe etmek istiyorsanız yapabileceğiniz en iyi şey bunu hayatı haline getirmiş dünya şampiyonu Almaz Akunov ile temasa geçmek. Kendisi turistlere böyle turlar düzenliyor. Kırgızistan’daki tüm geleneksel avlanma pratiklerini, kılık kıyafetinden araç gereçlere kadar hem Kırgızistan’da yaşatma, hem de tüm dünyaya tanıtma misyon edinmiş birisi ve aynı zamanda Kırgızistan Salburun Federasyonu başkanı.
– Ya da CBT’nin 2 günlük kartalla avlanma turu var.

İlgili Festivaller

– Özellikle başkent Bişkek’e 3 saat 45 dakika 271 kilometre mesafede olan Issık Gölü kıyısındaki Bökönbayevo’da her yıl Mayıs başında Salburun Festivali düzenleniyor.

3. Arslanbob’ta Atla Kayak Yapmaya Gidin

Fotoğraf Kaynak: pixabay.com

At üzerinde turlar Kırgızistan’da kışın kar üstünde bile hız kesmeden devam eden etkinliklerden. Elbette kar, atların yürüyebilme kabiliyetini kısıtlamayacak seviyedeyse. Emin olun 2,500 metre yüksekliğe at sırtında çıkıp oradan hiç ayak basılmamış tazelikteki toz kar üstünden boardla veya kayakla inmek klasik bir kayak merkezinde kayak tatili yapmaktan çok daha özel bir deneyim. Elbette kayılan mesafe profesyonel bir kayak merkezindeki pistler kadar uzun değil ama yine de bu otantik kayak tecrübesini yaşamaya değer.

Bu turlar özellikle Bişkek’e 700 kilometre, 11 saat 25 dakika mesafedeki Arslanbap’ta yapılıyor. Yine CBT ile iletişime geçtiğinizde size günübirlik veya 1 gün konaklamalı atlı tur + kayak / snowboard turu ayarlayabiliyorlar. Ücret iki kişi için kayak / snowboard kiralama, ulaşım, yemek, rehber dahil yaklaşık 120 Dolar civarında oluyor.

4. Issık Göl’de Trekking Yapın  ♡

Fotoğraf Kaynak: Mzximvs VdB / Flickr

Issık Gölü Kırgızistan’da turizmin kalbinin attığı yer. Kırgızların ve Ruslar’ın bir nevi Antalya’sı.
– En güzel tesisler burada bulunuyor ve ülkede turizme en hazırlıklı yer burası. Buraya daha çok deniz tatili için geliniyor.
– Trekking ve atla gezmek gibi aktiviteler bulunuyor. CBT’nin Issık Gölü için de bir turu var, buradan fikir alabilirsiniz. Turları incelerken zorluklarını kontrol etmeyi unutmayın, her tur her seviyeye göre olmayabiliyor.
– Karakol şehri buradaki en büyük yerleşim ve turları buradan kolaylıkla ayarlayabiliyorsunuz.

Issık Göl, Kırgızistan’ın en büyük gölü, dünyanın en büyük ikinci dağ gölü, dünyanın en büyük krater gölü gibi bir çok “en”e sahip. Gölün yaklaşık 25 milyon yıllık olduğuna dair bazı bilgiler var, ayrıca içindeki yüksek mineraller sayesinde içilmiyor olsa da bazı hastalıkları tedavi etmek için bile kullanılabiliyormuş. Issık Gölü Kırgızca’da “sıcak, ısınmış göl” demek, bu isim de gölün en soğuk, eksi derecelerde bile donmamasından dolayı konmuş. Issık’ın deniz seviyesinden yüksekliği yaklaşık 1600 metre, gölün kıyısında biraz derine indiğinizde bizi 2500 yıl gibi çok uzun bir süreye geriye götüren eski uygarlıkların kalıntıları bulunuyor.

5. Celalabad’daki Doğa Harikası Sarıçelek Gölü   ♡

Fotoğraf Kaynak: Mountain Partnership at FAO / Flickr

Sarıçelek, Kırgızistan’ın Celalabad şehrine bağlı bir dağ gölü. Suyu tatlı ve berrak. Orta Asya’nın en derin 3. gölü olan gölün çevresinde boz üyler yani yurtlar ve ahşap kulübeler dışında hiçbir yapının bulunmadığı harika bir doğası var. Zaten göl UNESCO Biosphere Reserve programı kapsamında yer alıyor. Yani buradaki UNESCO tarafından bioçeşitlilik koruma altında ve bu demek oluyor ki bu göldeki ekonomik faaliyetler sadece sürdürülebilir esaslara göre yürütülebiliyor. Manzaraları ve endemik doğasıyla ülkenin en önemli gölü Issık Göl’ü bile sollayıp tüm ülkenin en güzel gölü olarak nam salmış.

Aktiviteler

Burada dalış yapılıyormuş ama nasıl yapılıyor biz de bulamadık.
CBT’nin Sarıçelek’i de kapsayan 3 günlük harika bir atlı veya trekking seçenekleriyle bir tur programı var.

Sarıçelek Gölü’ne Nasıl Gidilir?

Ya Talas Dağı’ndan geçen Kara-Suu geçtini arşınlamanız ya da 15 kilometre güneydeki Arkit köyünden geçiş yapmanız gerekiyor.
Arkit köyü başkent Bişkek’e arabayla 9 saat 492 kilometre, Osh’a 5,5 saat 264 kilometre mesafede. Burası için en uygun zaman Temmuz ve Ağustos.

Konaklama

Kamp kurmak göle yakın konaklamanın tek yolu. Eğer kamp malzemeniz yoksa Arkit köyünde veya Kara-Suu’da misafir olabileceğiniz evler var.

6. Tanrı Dağları’nda Atlı Safari Yapın  ♡

Göçebe bir toplum olan Kırgızlar’ın ülkesinde tıpkı onlar gibi günlük hayatın bir parçası olarak ata üzerinde yolculuk yapma deneyimi Kırgızistan’da yapılacaklar listemizin ilk üçüne girer. İddia ediyoruz Tanrı Dağları’nın eteklerinde, eşsiz dağ manzaralarından ve göllerden geçerek, yerel rehberler eşliğinde yapacağınız bir atlı safariyi hayatınız boyunca unutamayacaksınız.
– İster acemisi olun ister deneyimlisi olun fark etmiyor.
– Günübirlik turlar ya da birkaç günü kapsayan ekspedisyonlar var. Uzun turlar gece boz-uylarda (yurtlarda) konaklıyorlar. İki süper tecrübeyi birden ediniyorsunuz.
– Atla tura çıkmananın en meşhur olduğu yer Isıkgöl ama bir sürü yerde tur seçenekleri var.
– Zaten bu ülkede efsanevi manzaralar diğer ülkelerde olduğu gibi ülkenin belli bir bölgesinde kümelenmiş veya numunelik değil.

Ücretler

1 saat ata binmek 15 TL ama tabi günlük ya da haftalık turlar farklı ücretlendiriliyor.
2 kişi 3 günlük bir atlı tura gidecek olsa ücretler günlük 55 dolar civarında. Fiyata at, rehber, yurtlarda konaklama, yeme içme dahil. Yine CBT üzerinden ayarlayabilirsiniz. Tel: +996 708 201780 E-mail: cbtnetworks@gmail.com

7. Alay Vadisi

Fotoğraf Kaynak: wikimedia.org

Alay Vadisi Kırgızistan’ın güneyinde, Alay ve Chon-Alay Dağları’nın arasındaki bölge. Vadinin yükseliğinin 3000 metre civarında olduğu söyleniyor. Dağ manzaraları muhteşem, ayrıca hiking yapmak için de harika bir yer. Hiking beni yorar, daha kolaya nasıl kaçarım derseniz Alay Vadisi’ni at üstünde veya günlük turlarla da keşfedebiliyorsunuz. Vadinin ana kısmı Kyzyl-Suu Nehri’nin havzası, vadinin iklimi oldukça kuru ve soğuk. Ama yazın giderseniz ince giyinip bol bol güneş kremi sürmeyi unutmayın deriz, çok yakıcı olabilir.

Yerel Yarışlar

Yazın gidiyorsanız her Pazar lokal insanların at yarışlarına katılabiliyorsunuz. Ayrıca orada özel yapılan kımızı da buradan satın alabilirsiniz. Bir gece geçirmeyi düşünürseniz ya çadır kuracaksınız ya da çobanların kaldıkları yere misafir olabilirsiniz. Vadi aynı zamanda birçok vahşi hayvanın da evi; bu yüzden tilki, ayı, dağ keçisi görme ihtimaliniz çok düşük sayılmaz. 🙂

Sary Tash, Osh, Murgab (Tacikistan) ve Kaşgar (Çin)’ın birleşim noktası ve aynı zamanda küçük bir köy, daha yukarılara çıkmak isterseniz yüksek ihtimalle buradan da geçeceksiniz. Oranın denizden yüksekliği de 3170 metre civarında. Normalde kalmanıza değecek bir yer değil ama buraların en yüksek noktası olan Kyzylart Dağ Geçidi’ne gitmeyi planlıyorsanız yüksek irtifaya alışmak için bir gece Sary Tash’de kalmak iyi bir fikir olabilir. Çünkü Kyzylart Dağ Geçidi’nin en yüksek noktası 4280 metre, insan vücudunun bir günde bu kadar yüksekliğe alışabilmesi kolay değil. Sary-Moghol da vadinin çevresindeki küçük köylerden biri, Lenin Zirvesi’ni izlemek için harika noktalardan biri.

8. Issık Gölü Turu Yapın

Fotoğraf Kaynak: Dan Lundberg / Flickr

Dağlarla çevrili Issyk Kul yani Issık Göl, Peru ve Bolivya arasında sınır olan Titicaca Gölü’nün ardından dünyanın en büyük ikinci krater gölü. Issık, Türkçe’de ılık demek. Kışın eksileri görmeyen yazın da 20’li dereceleri gören bir göl burası. Gölün uzunluğu 180 eni 70 kilometre, ortalama derinliği ise 300 metre. Hem en az Marmara Denizi kadar büyük, hem de suyu tatlı. Adeta denize kıyısı olmayan ülkenin ılık ve tatlı sulu denizi gibi. Haliyle yazın Kırgızlar’ın Akdeniz’i de Ege’si de Issık Göl. 2001’den beri de UNESCO Man and Biosphere Reserve programı kapsamında koruma altında.

Elbette yüzyıllarca bölgeden geçenlere mola yeri olmuş bir yer ama burası ilk defa Sovyetler zamanında bir sayfiye yeri mantığıyla popülerleşmeye başlamış. Gölün kıyısında yazlık evler ve konaklama yerleri türemeye başlamış. Fakat Sovyet dönemi sonrası ülkenin boşalan diğer yerleri gibi burası da ölü sezonlar geçirmiş. Bugün ise yeniden eski canlılığına kavuşup yazın nice denizlerin kumsallarına taş çıkaracak güzellikteki sahilleriyle Kırgız halkına ve çevre ülkelerden gelen turistlere can simiti olmaya devam ediyor. Özellikle gölün Kuzey tarafındaki kıyı bölgeleri oteller açısından oldukça canlı. Buraya geldiğinizde mutlaka gölün etrafında mola vere vere bir göl turu yapın. Silk Road Explore firmasının gölün çevresinde 2 gün süren bir turu var. Daha kapsamlı bir tur isteyenlere yine CBT‘nin Song Kol (Son Göl) ve Issık Göl’ü bir arada turlatan atlı, otomobil ve trekking karışık turu var.

9. Kırgızistan’da Agroturizm

Fotoğraf Kaynak: www.agrotourism.kg

Celalabad’da tarlalarda veya alabalık çiftliklerinde çalışabilir, elma ve şeftali bahçelerinde lokal çiftçilere yardım edebilirsiniz. Agrotourism Kyrgyzstan adlı agro turizm oluşumunun web sitesinden çeşitli turları bulabilirsiniz. Hepsi sadece tarla bahçede çalışmakla kalmayıp, 360 derece deneyim olarak planlanmış programlara sahip. Her türlü hepsinde çevrede görülecek yerleri de görüyor, atlı tur deneyimi de, yurtlarda kalma deneyimi de, yerel lezzetleri tatma deneyimi de yaşıyorsunuz.

10. Keçe Yapımını Öğrenin

Fotoğraf Kaynak: wikimedia.org

Temelde başta koyun, keçi ve deve olmak üzere memeli hayvanların kıllarının bir araya getirilip sıkıştırılmasıyla oluşturulan bir tekstil ürünü olan keçenin, Kırgızistan göçebe kültüründe inanılmaz önemli bir yeri var çünkü hem o güzelim boz uyların iç dekorasyonunundaki en önemli unsur keçe halılar yani Shyrdak ve Ala-kiyizlar hem de tüm yurtu karda kışta soğuktan koruyan asıl yalıtım maddesi keçe. Ne yazık ki sentetik malzemlerin ve fabrikasyon yöntemlerin yaygınlaşmasıyla hem geleneksel metodlarla keçe halılar yapanlar hem de bunu eski usül malzemelerle yapanlar iyice azalmış durumda. İlgilenenler için Ecotour ve CBT‘nin Kırgızistan köylerindeki küçük el işi atölyelerini gezmeli, göçebe yaşamın getirdiği karakteristiklere daha derinlemesine bakmalı kültür turları var.

11. Sovyetler’den Sonra Terk Edilmiş Hayalet Şehir Enilçek’i Görün

Fotoğraf Kaynak: visitkarakol.com

Issık Göl bölgesinde Çin sınırına yakın Enilçek, volfram, kalay, mobilden gibi metallerin maden rezervleri ile önemli bir yermiş. Sovyetler Birliği döneminde Sovyet ülkelerinden gençlerin gelip yerleştiği buradaki maden ocaklarında çalışıp hayatını kazandığı yerlerden biri olmuş ama Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra baş gösteren işsizlik nedeniyle git gide boşalmaya başlamış. Şimdi ise hepi topu 200 – 300 kişinin yaşadığı yaşadığı bir hayalet şehire dönüşmüş durumda. Bugün buraya geldiğinizde Sovyet döneminden kalma terk edilmiş apartmanları, okulları, hastaneleri, çocuk parklarını ve hava sahasını görebiliyorsunuz. Enilçek Karakol arası 138 kilometre 2 saat kadar. Visit Karakol adlı tur şirketinin bu bölge üzerine 4 günlük veya günübirlik olmak üzere kapsamlı turları var.

Issık Göl’e bağlı Akshyirak, Enilçek, Kara-Say, Karkara ve Echkilitash bölgeleriyle Naryn bölgesinde yer alan Korgon-Tash ve Kyndy bölgeleri Çin sınırına çok yakın olduğundan ne yazık ki iki ülke arasındaki diplomasi gereği elinizi kolunuzu sallayarak gezemediğiniz yerler. Bu nedenle önceden belirli izinlerin alınması gerekiyor. Pasaportunuzun ilk sayfasının bir kopyasını, bu bölgelerde kalacağınız süreyi ve sınır bölgesini ziyaret amacınızı açıklayan bir yazıyı kuruma gönderdiğinizde sizin adınıza sınır bölgesinden geçiş sorununu da ortadan kaldırıyorlar.

12. Bişkek’te Breakdance

Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te breakdance oldukça popüler. Hatta burada sık sık breakdance battle denilen karşılıklı breakdance usulü atışmaya dayanan yarışma-showlar gerçekleşiyor. Bishkek’in en ünlü breakdance grupları Wake up ve Syndicate’in olduğu bi battle yakalarsanız mutlaka izlemeye gidin. Ayrıca dünyaca ünlü breakdance battle Red Bull BC One Central Asia Cypher’ın Kırgızistan ayağı olan Red Bull BC One Kyrgyzstan Cypher da Bişkek’te yapılıyor.

13. Lenin Peak

Fotoğraf Kaynak: twiga269 ॐ FEMEN / Flickr

14. Ulusal At Oyunları’nı Yakalayın

Fotoğraf Kaynak: Mr. Theklan / Flickr – Kız Kaçırma Oyunu

Eğer Temmuz ayında Kırgızistan’daysanız geleneksel at üstünde oynanan oyunlar festivali olan Ulusal At Oyunları’nı yakalayın deriz. Kırgızların Milli oyunu Kökbörü yani keçi kaçırmaca, Kyz-Kuumai yani at üstünde kız kaçırma, bildiğiniz at yarışı Tyiyn-Enmei ve at üstünde güreş olarak düşünebileceğiniz Er-Enish gibi birçok geleneksel atlı sporu ve oyununu tek bir günde izleme fırsatı bulabilirsiniz. Üstüne de Kırgız mutfağının spesiyallerini tatmaca ve folklor showları.

Oyunlar her sene Temmuz ayı sonunda, ilki Çonğ-Alay’ın Sary-Mogol köyünde, ikincisi Koçkor’daki Song-Kol’un kuzeydoğu yakasındaki Batai-Aral Yurt kampında, üçüncüsü de Suusamyr’ın Kyzyl-Oi adlı köyünde olmak üzere 3 ayrı yerde gerçekleşiyor. CBT adlı turizm acentası tarafından organize edildiğinden tarihler yaklaştığı zaman bilet fiyatları, ulaşım, dilerseniz konaklama opsiyonları ve program akışı gibi detaylı bilgileri web sitelerinde açıklıyorlar.

15. Bir Kırgız Evine Misafir Olun  ♡


Bize sorarsanız bir ülkede konaklamanın en iyi yolu yerlilerin evine misafir olmak. Hem ekonomik açıdan çoğu zaman daha uygun oluyor; hem de ziyaret ettiğiniz şehirde insanların günlük hayatını, alışkanlıklarını, mutfaklarını gözlemleyebilmek için harika bir fırsat. Daha önce Küba’da da “Casa Particular” olarak geçen bu sistemi size anlatmıştık. Yine üstünden geçelim, çoğu zaman insanlar evlerinin odalarını bu yöntemle kiralıyor. Bize sorarsanız bir aile ile aynı evi paylaşmak hem farklı kültürlerle kaynaşmak, yeni insanlarla tanışmak demek, hem de ev yapımı harika yerel yemekleri tatmak için kaçırılmaz fırsat.  😀

Yurtlarda olduğu gibi CBT (Community Based Tourism) firması sizin için tüm ayarlamaları yapıyor.

16. Nevruz Kutlamalarına Katılıp Sümölöku Tadın

Fotoğraf Kaynak: wikimedia.org

Her sene Nevruz zamanı yağ, filizlenmiş buğday, un ve suyun 12 saat pişirilmesiyle yapılan, yapımında görev alan ve tadına bakanların dileğinin gerçekleşeceği inancının olduğu bir Kırgız tatlısı.

Aslında buna tatlı demek zor çünkü içinde şeker yok. Şekerli tat, tamamen beyaz buğday köklerinin içindeki glikozun parçalanmasından geliyor. Oldukça zahmetli bir tarifi var. Buğday günler öncesinden kovalarda ıslatılıp filizlenmesi sağlanıyor, bir hafta sonunda beyaz beyaz uzayan buğday kökleri ezilerek suyu çıkarılıyor. Köklerin posası ve buğday suyu ayrılıyor ve kızgın yağda, un ve suyla kaynatma işlemi başlıyor. 4 saat bu şekilde kaynayan karışıma 4. saatin sonunda 41 adet ceviz ve yıkanmış taş atılıyor. Taşlar karışımın tabana yapışmasını engelliyor ceviz ise lezzet katıyor. Bu işlemden sonra karışım bir 8 saat kadar daha nöbetleşe olarak karıştırılıyor. 12 saatin sonunda demleme işlemi başlar. Nevruz günü dualarla kapak açılır ve herkese ikram edilir. Bereketi simgeleyen sümölökten yiyenler boşalan kaplarını kendilerince çeşitli gıda malzemeleri ile doldurup geri getirirler.

Nasıl ki bizdeki aşure sadece aşure ayında yapılıp konu komşuya dağıtılması gelenek olan bir tatlıysa, sümölök de Kırgızların sadece Nevruz zamanı yaptıkları bir tatlı. Her yıl 21 Mart‘taki kutlamalarda dev kazanlar içinde yapılıp dağıtılıyor.

17. Kırgız Düğününe Misafir Olun

Fotoğraf Kaynak: Evgeni Zotov / Flickr

Kırgız düğünleri de bizdeki geleneksel düğünler gibi oldukça ritüellere ve seramonilere dayalı, renkli görüntüler vadeden cinsten oluyor. 3 gün 3 gece süren düğün derneklerde özellikle en can alıcı kısım elbette kızı ailesinin evinden alma kısmı. Damat geleneksel öğelerle işlenmiş bir takım giyiyor kafasına da yünden yapılma bir kalpak takıyor. Ucunda yüzünü örten bir duvak olan koni biçimli bir takke takan gelin, geleneksel gelinliğini giyiyor. Tabi bu çok geleneksel Kırgız düğünlerinde hala geçerli olan bir şey. Artık çoğu düğünde batı tarzı gelinlik ve damatlıklar tercih ediliyor. Kızı evinden alma seramonisi sonrası gelin 3 gün damadın evinde kalıyor. Bir perde arkasında müstakbel geline eve gelen konu komşu akraba hediyeler getiriyor ve iyi dileklerini sunuyor. 3. günün gecesinde ise kuzu çevirmelerle, sazlı sözlü asıl eğlence başlıyor. Denk gelirseniz mutlaka böyle bir düğün seramonisine katılın.

18. Enteresan Festivaller

Fotoğraf Kaynak: Elvert Barnes / Flickr – Kurak ve Terme Festivali

Kurak ve Terme Festivali

Kurak ve Terme Festivali, Celalabad’ın Kara Alma köyünde Ağustos ayında gerçekleştirilen bir kültürel etkinlik. Festivalin ana teması ulusal el sanatlarından olan “kurak” ve “terme” nin tanıtılması. Kırgızistan’da kurak, anneannelerimizin artan kumaşları değerlendirmek için yaptıkları el emeği patchwork işlerine, terme ise geleneksel elde dokuma kumaşlardan yapılan işlere verilen genel adlar. Tahmin edeceğiniz üzere ikisinde de desenler otantik göçebe kültürünün etkisini yansıtıyor. Festivale katıldığınızda kurak ve terme yapımı atölyeleri ve folklor gösterileri oluyor.

Av Kuşları Festivali (Birds of Prey Festival)

Her yıl Ağustos ayında, Bökönbayevo’da, Issık Göl’ün kuzey yakasında kalan Jaichy Yurt Camp bölgesinde gerçekleştirilen altın kartallarla avlanmanın gösterildiği kültür ve folklor festivali. Festivalde Kırgız geleneksel mutfağı ve el işleri de tanıtılıyor ve satışı yapılıyor.

19. Dünya Göçebe Oyunları

Fotoğraf Kaynak: Kalpak Travel / Flickr

Tıpkı bizdeki Kırkpınar yağlı güreşleri veya at üsünde cirit atma oyunları gibi Kökbörü, Ordo ve Kız Kaçırma da geleneksel Kırgız oyunlarından. Yılın belirli zamanlarında belirli şehirlerde geleneksel olarak hala oynanıyorlar.

Kökbörü, Kırgızlar’ın milli oyunu. Polo gibi at üzerinde oynanan bir keçi yakalama oyunu diyebiliriz. Oyunun en güzel kısmı da kazanan tarafın keçiyi midesine indiriyor olması. Çuy, Talas ve Osh bölgelerinde, düğünlerde, törenlerde ve önemli günlerde hala yaşatılan bu oyunun ortaya çıkışı şöyle: Bir zamanlar Kırgızistan’nın bir köyünü kurtlar basar. Köydeki diğer hayvanlara saldıran kurtlardan kurtulmak için atlarına atlayan köylüler de bu kutları at üstünde püskürtürler. Daha sonra bunu bir oyuna dönüştürüp gelenekselleştirirler. Fakat bölgedeki kurt sayısı iyice azalınca, çareyi oyunu keçilerle, oğlaklarla devam ettirmekte bulurlar. Oyunun amacı, dörder kişiden oluşan 2 takımın, at üstünde, başı ve ayakları kesilmiş keçiyi rakibin elinden kapıp belirlenen yere götürmek. Bunu yaparken de elbette takım ruhu ve ekip olarak haraket etmek en kritik nokta.

Ordo ise bir aşık kemiği fırlatma oyunu. 7’şer kişilik iki grupla oynanan oyun aslında bir taktik savaşı. Yere çizilen daire içindeki iki grup, dairenin merkezine yerleştirilen 5 koyun aşığını kemiklerini inek aşığı ile bilardo oynar gibi vurmaya çalışıyor. En fazla kemiği çember dışına çıkarabilen grup kazanıyor. En önemlisi de kırmızıya boyanmış aşık kemiğini çember dışına çıkarmak.

Kız-Kuumai yani Kız Kaçırma da adından da anlaşıldığı üzere, at üzerinde kızı yakalama esasına dayanıyor. Bu oyunda hem kızı kaçıracak kişi ve hem de kız ata biniyor. Kız, kız kaçırandan 10 metre kadar geriden başlayıp dört nala ata biniyor. Bu sırada kızı kaçıran yerinde duruyor. Kız, kız kaçıranı geçtiği anda kız kaçıran da atına dört nala binmeye başlıyor. İkisi bitiş çizgisine kadar yarışmaya başlıyorlar. Eğer kız kaçıran kızı bitiş çizgisine ulaşmadan yakalayıp ondan bir öpücük koparabilirse yarıştan zaferle çıkmış oluyor. Olur ki yakalayamazsa, bu sefer kız kaçıranı kız kovalıyor. Tabi ufak bir farkla. Elinde kamçıyla! 🙂

Bu oyunları  festivalinde izleyin deriz. Şanslısınız hepsi seneye ayağınıza kadar geliyor çünkü normalde Kırgızistan’ın Çolpon Ata kentinin ev sahipliği yaptığı oyunlara 2018’de Türkiye ev sahipliği yapıyor. Ayrıca at üstünde oynanan tüm oyunları her sene ilki Çonğ-Alay’ın Sary-Mogol köyünde, ikincisi Koçkor’daki Song-Kol’un kuzeydoğu yakasındaki Batai-Aral Yurt kampında, üçüncüsü de Suusamyr’ın Kyzyl-Oi adlı köyünde olmak üzere 3 ayrı yerde gerçekleşen Ulusal At Oyunları’na denk gelip de izleyebilirsiniz.

20. Suusamyr ve Karakol’da Heli-Ski Fırsatı

Fotoğraf Kaynak: Alex Grechman / Flickr

Kırgızistan için “Orta Asya’nın Alpleri” deniliyor çünkü başta Pamir ve Tanrı Dağları olamk üzere Kırgızistan’ın neredeyse %90’ı kaplayan dağlık bölgelerden ve yüksek rakımlı yer şekillerinden oluşuyor. Bu ayrıcalıklı coğrafyası Kırgısiztan’ı kayakçıların rüyası yapıyor. Özellikle Suusamyr ve Karakol bölgelerinde Kasımdan Nisan’a karla örtülü olduğundan, Heli-skiing yani liftmiş, telesiyejmiş demeden helikopterle havadan bırakılarak dağdan kaya kaya indiğiniz kayak / snowboard turları çok popüler. Aynı şekilde kayak üzerinde yapılan trekking gibi düşünebileceğiniz cross-country kayak turları da bir diğer popüler etkinliklerden.

Silk Road Explore adlı firma, ister grup olun ister tek kişi, 1, 5, 6 ve 8 güne kadar çıkan paketlerle Suusamyr ve Karakol’da hizmet veriyor. Fakat önceden firmaya talep yapılması gerekiyor bu nedenle işinizi son dakikaya bırakmadan gelmeden önce tüm ayarlamaları yapın. Bir günde sadece 3-4 tekil kayakçı için servis verebiliyorlar fakat 12 kişiye kadar gruplar için dilediğiniz gün için ayarlama yapabiliyorsunuz. Yeter ki önceden haber verin. Günlük programda sabah 9.00’da alanda oluyor, 11.00 – 13.00 arası heli-ski yapıyor, 13.00 – 14.00 arası dağda öğle yemeği molası veriyor, 14.00 – 16.00 arası heli-ski’ye devam edip dönüşe geçiyorsunuz. Bizce benzersiz bir deneyim.

Elbette bu harika deneyim biraz tuzlu. Kişi başı ücret 499 Dolar. 5 günlük konaklama, yemek, Bişkek havaalanından ulaşım, heli-ski hizmetleri içinde fiyat 2.176 Dolar. 6 günlük paket 2917 Dolar ve 8 günlük paket ise 4190 Dolar. (2017 fiyatları)

21. At sucuğı deneyin

Fotoğraf Kaynak: wikimedia.org

Daha önce de bahsettiğimiz gibi at, hem Kırgızlar için hem de Türkler için tarih boyunca hem ulaşımda, hem savunmada günlük hayatın kritik alanlarında yer alıyor. Buna atın etinden sütünden faydalanmak da dahil. Tam bu noktada altını çizmemiz gerekiyor ki sanılanın aksine at eti Kırgızistan’daki ismi ile “cılkı” hem sağlık açısından hem de Müslümanlık dini açısından insan tarafından tüketilmesi uygun olan etlerden. Kırgız evlerinde misafire olan saygıyı göstermenin en yaygın yollarından biri ona yemekte çuçuk ikram etmek.

At Kırgız kültüründe çok yüce ve değerli bir hayvan olduğu için sadece çok özel günlerde, düğün nişan gibi törenlerde misafirlere sunuluyor. Yani aslında günlük tüketilen bir şey değil. At genel olarak yağsız bir hayvan olduğu için eti çok aromatik değil. Dolayısı ile daha çok sucuk olarak tüketiliyor. Buna “kazı” veya “çuçuk” deniyor.

22. Kırgızistan’ın Milli Yemeği Beşparmak’ı Tadın  ♡

Fotoğraf Kaynak: wikipedia.org

Her nasıl bir kebap Türk mutfağının demişbaşıysa, beşparmak yemeği de Kırgızlar için de öyle. Genellikle önemli misafirin olduğu özel günlerde yapılan bu yemeğin ismi de çatal bıçakla değil de beş parmakla yeniyor oluşundan geliyor. Yani kelimenin tam anlamıyla beş parmağınızla yemeğe girişiyorsunuz. Beşparmak, kuzu eti ve et suyunda haşlanmış kesme denilen erişteden oluşan bir hamurlu et yemeği. Servis edilirken, tabağın en altına haşlanmış erişteler üstüne de küçük küçük doğranmış kuzu eti ve soğan karışımı eklenir. Diğer Kırgız Yemekleri neler öğrenmek için Kırgız Yemekleri yazımıza tıklayın. Bir Kırgız evine konuk olarak veya bir Kırgız düğününe katılarak bu yemeği tadabilirsiniz.

23. Özgen Pirinci ve Özbek Pilavı

Fotoğraf Kaynak: Thomas Depenbusch / Flickr

Genel olarak tüm Asya mutfaklarının ortak değeri nedir dersek hiç şüphesiz cevabımız pilav olurdu. Pilav, plov, polow, pulav, palov, palav, palaw… İsmine ne derseniz diyin, Asya coğrafyasının ortak nimeti, bereketli pirinçten her ülkenin kendi geleneksel mutfağına özgü türettiği türlü türlü pilav versiyonları var. Kırgızistan’ın her yerinde Özbek pilavı olarak da geçen bu etli sebzeli pilavdan bulabilirsiniz.

Ama özellikle Oş civarında yetişen ve Kırgıstan’a özgü endemik bir pirinç türü olan Özgen pirinci enteresan. Nerede, nasıl denersiniz Kırgızistan yazımızda.

24. Çin Mantısının Kardeşi Kazak Mantısını Deneyin ♡

Bu mantı Türkiye’deki gibi tek kaşığa 40 tane sığan Kayseri mantısı değil. Kazak mantısı Çin mantısı gibi değil 1 kaşığa 1 tabağa anca 4 tane sığan cinsten. 5 katlı delikli özel bir pişirme kabında buharda pişiriliyor ve sossuz olarak servis ediliyor. Hamur ve etin bu lezzetli birlikteliği insana yedikçe yedirtiyor. Kırgızistan’da ne yenir listenizde kesinlikle olsun. Kırgızistan’da neredeyse her restoranda bulabileceğiniz harika bir lezzet.

25. Karakol’da Dungan Yemeği Aşlanfu’yu Tadın

Fotoğraf Kaynak: panoramio.com

Aslen Çin’den göç etmiş Müslümanlar olan ve başta Kırgızistan olmak üzere Kazakistan ve Rusya’da yaşayan bir etnik grup olan Dungan’ların yemeği noodle bazlı Aşlanfu’yu denemelisiniz. 1877’de Çin’de başarısızlıkla sonuçlanan Dungan ayaklanması sonrası ülkeden kaçarak, Tanrı Dağları’nı aşarak, Kırgısiztan’ın Issık Gölü kıyısına kurulmuş Karakol bölgesine yerleşen Dunganlar dinlerini, kültürlerini ve elbette ki mutfaklarının da beraberlerinde getirmiş.

Destination Karakol adlı organizasyon, Karakol’daki kültürel deneyimlerden oluşan bir seçkide günübirlik bir tur sunuyor. Turun ücreti kişi başı 20 Dolar ve içinde bazı tarihi yerlerin gezilmesi, bir Dungan köyündeki eve konuk olup Aşlanfu ve Dungan mutfağından diğer lezzetleri tatmak da var. Tel:+996 558 508 808 Adres: 22, Gagarin Caddesi
Karakol 722200, Web Sitesi

26. Orta Asya’nın Milli İçeceği Kımız İçin

Ortaokul tarih derslerinde sıklıkla karşımıza çıkan kımız, Kırgızların hatta tüm Moğollar, Özbekler, Kazaklar, Tatarlar gibi Orta Asya topluluklarının milli içeceği. Yani bizdeki ayranın muhadili. Peki nedir bu kımız? Tam olarak kısrak sütünün fermante edilmiş hali. Bir nevi at sütü kefiri. Ekşimtırak, bozuk ayran veya yoğurdu çağrıştıran, hafif alkollü bir tadı olamsının yanında içindeki yüksek protein ve kalsiyum oranı ile oldukça besleyici bir besin. Kemik gelişiminden bağışıklık sistemini güçlendirmeye her türlü derde deva bir içecek. Tadı sizi tatmin etmese de şifa niyetine diyip fondipleyin. Kapalı şişedeki markaları kolaylıkla bakkallarda ve marketlerde bulabilirsiniz. Daha doğal ve hakiki bir kımız deneyimi için yukarıda bahsettiğimiz gibi Kırgızların evlerine konuk olabilirsiniz.

Daha kaçırmamanız gereken ne yiyecekler var, ne yiyecekler var… Öğrenmek için tıklayın:
👉 Kırgızistan’da Ne Yenir

6 Comments

  1. Merhaba ,
    Tanrı dağlarında at ile tur yapmak , kıl otağ çadırlarda kalmak , bişkek vs onemli yerlesimlerinden de görebilmek icin kimin ile iletişime geçmem gerek (4 kişi düşünün)
    Tesekkurler

  2. Merhabalar, severek içerik ve emeklerinizu takip ediyoruz. 2023’te Kırgızistan turu yapmayı düşünüyoruz. Tavsiye edeceğiniz bir tarih aralığı var mıdır? Siz hangi ayda gitmiştiniz? Amacımız bizim de doğal guzelliklerde vakit geçirip ve aktivitelere katilmak. Şimdiden teşekkürler

    1. Merhaba, Kırgızistan’ı ziyaret etmek için en iyi zaman yaz ayları. Özellikle de Temmuz ve Ağustos ayları. Çünkü coğrafi olarak çok dağlık bir ülke. Bu nedenle de bizim Doğu bölgelerimiz gibi düşünebilirsiniz iklimini. Yazın en fazla 30 dereceye kadar çıkıyor sıcaklıkları o da şehir merkezinde. Eğer bizim gibi kırsalının tadını çıkaracaksanız oralarda yüksek irtifa nedeniyle sıcaklıklar gündüz 20’lere kadar düşüyor 🙂

  3. Merhaba, Kırgızistan rehberinizi çok beğendim, çok teşekkürler. Sizin geziniz kaç gün sürmüştü? 4-5 günlük bir plan yapmak uygun olur mu sizce ve kısa süre olduğu için hangi bölgeye öncelik vermek daha yerinde olur? Şimdiden teşekkürler:D

    1. Teşekkürler Baki. 4-5 gün çok sıkışık olur. Kuzey için 1 hafta, güney için 1 hafta düşünmek lazım.

Bir Cevap Yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir