TAHRAN GECE HAYATI – İRAN GÜNDÜZ KUZU, GECE KURT

Size iki tür Tahran gece hayatı getirdik:
1. Tahran’da Çılgın ve Yasadışı Gece Hayatı – Partiler: Ne derece ateşli geçiyor, nasıl bulunur, nasıl partiliyorlar, yakalanınca ne oluyor, yasaklar ve nasıl sallamadıkları vs..
2. Tahran’da Uslu Gece Hayatı – Pek gece hayatı sayılmaz, daha çok karanlıktan sonra Tahranlılar nasıl eğleniyor: Cafeler, canlı müzik, tiyatro, parklar…

Not: Siz sormadan biz söyleyelim. Tabii ki kimsenin fotograflarını yayınlayarak hayatını tehlikeye atmadık! Resimler temsilidir.

1. Tahran’da Gece Çılgın Hayatı: Çılgın, Gizli, Yasadışı

Biz bir cafede şans eseri tanıştığımız, acayip girişken bir kız tarafından bir partiye davet edildik. Öyle, korkusuzca, hiç tanımadığı bizi, perşembe gecesi gizli bir partiye davet ediyordu! Wow nasıl manyak bir deneyim olur şu meşhur gizli Tahran partilerinden birini kendi gözümüzle görmek! Ama biz perşembeye çoktan Tahran’dan gitmiş olacaktık. İş sebebiyle geldiğimiz için esnetme şansımız da yoktu. O sıra yanına arkadaşları geldi, bize şışt işareti yaptı.

Ne yalan söyleyelim, aslında aklın yolu bir ama biz o an sanki evin balkonunda otururken 75 yılda bir geçen Halley kuyruklu yıldızını pisi pisine kaçırmış gibi hissettik. İki gün sonra bambaşka bir sebepten ötürü polis tarafından göz altına alınınca, hayırlısı olmuş dedik. 🙂 Gözaltına alınış hikayamiz için: İran’da Gözaltına Alındık

Bununla birlikte Tahran’da gece hayatına termometremizi saplamadan gelmedik tabi ki. Arkadaşlar, Tahran yanıyor da yanıyor! Büyük çoğunluk için gece hayatı dondurmacıya, parka, cafelere gitmekten ibaret ama gündüz kuzu, gece kurt olan bir Tahran da yok değil.

Teknik olarak partilemeye dair her şey İran’da yasak ama Kuzey Tahran uslu durmuyor. 🙂  Onlar anlattı, biz yazdık. Yalancının yalancısıyız, ona göre. 😉 Gözümüzle gördüğümüz mülayim gece hayatı için de önerilerimizi en altta bulabilirsiniz.

Nitelik ⚔  Nicelik

Tanıştığımız Tahranlılar ve orada yaşamış yabancılara göre; parası olanlar için Tahran’da İbiza’da partiler nitelikte partilenebiliyormuş. Evlere kurulan barlar, DJ performansları, kör eden shotlar…  Niceliğe gelince… Öyle bin seçenek arasından seçememek yok tabi. Seçenek az, ama şiddeti çokmuş.

Yasaklar ⚔  Yıldırılamayanlar

İran gibi her şeyin ya siyah ya da beyaz olduğu bir ülkede, Tahranlılar kendilerine çok fazla gri alan yaratmışlar. Bazen insanların birbirine gösterdiği tolerans, bazen de paranın gücü bunu mümkün kılıyormuş.

Devrim öncesi yüzyıllar boyu İran’ın şarapları ünlüymüş. Şah döneminde Tahran’da gece hayatı şu anki Dubai’den farksızmış. Bugün ise alkol, dans ve flirt etmek İran’da yasak ve kuralları esnetmeyi sevenlerin bile toplum içinde yapmaktan kaçındığı şeyler.

Yasak: Alkol

Dillerde İranlı Ömer Hayyam’ın mısraları:
Tanrı bize cennette vaat ettiği şarabı
Niçin haram etsin bu dünyada, akla sığar mı?
Bir sarhoş arap, devesini vurmuş Hamza’nın
Peygamber ona yasak etmiş şarabı…

Alkol yasak mı yasak, ama kapalı kapılar ardında içiliyor mu, içiliyor. Bazıları evinde kendi yapıyor, bazıları kaçak alkol satın alıyor. Hatta bazı işletmelerin devletle yakın ilişkilerine güvenerek aleni bir şekilde alkol sattığı söyleniyor. Bunlardan biri kuzey Tahran’da adı çıkmış 9’a, inmez 8’e Super Jordan. Perşembe gecesi (haftasonu) geç saatlere kadar açık olan dükkanın önünde Mercedesler, Jeepler kuyruk oluşturuyormuş. Yine de çalışanlar göz teması yapmaktan çekiniyormuş, o ayrı.

Partideki içkileri genelde ev sahibi sağlıyor. Bizdeki gibi davetliler de eli boş gelmemeye gayret ediyor. Ev yapımı şarap ya da araktan (rakının Arap kardeşi) sert viskilere kadar çeşit çeşit alkol varmış.

Alkollü araba kullanmak da oldukça yaygın, polisler de bu işten memnunmuş. $$$

Yasak : Flirt ⚤

İran’da karşı cinslerin el sıkışması bile yasak. Ama insanların kanları kaynamaya devam ediyor işte. Liseli gençler gözlerden uzak dağ tepelerine, parklarda buluşuyorlar. Polis başbaşa uslu uslu otururken yaklarsa aileleri aranıp, siz mi cezanlandırırsınız, biz mi cezalandıralım diye soruyor. Ailelerin biz demesiyle olay genelde bitiyormuş. O yüzden genelde çocuklar ailelerine biriyle buluşacaksa söylüyormuş.

Karşı cinsle (yada hemcinsler arasında) uygunsuz temasın cezası (temasın ciddiyetine göre) hapisten ölüme kadar gidiyor. Bununla birlikte sokaklarda korkusuzca el ele yürüyen çiftlere de denk geldik. Evli insanlarınsa el ele gezmesi teknik olarak mümkün, ama pratikte pek tercih edilmiyor.

Tahranlılar inanılmaz bir speed dating methodu geliştirmiş: Tahranlılar karşı cinsle flirti engelleyen yaptırımlara karşı yaratıcı çözümler üretmişler. Bunlardan bir tanesi rounding (araba ile volta atmak) olarak bilinen bir nevi speed dating. Gece belli mahallelerde dönen arabalar yan yana geldiklerinde camdan cama muhabbet ediyor, telefon numarası istiyor. Kızlar telefonlarını vermeye çekindiği için beyler hemen çözüm üretmişler: İkinci bir cep telefonları varmış. Kızların camından içeri telefonu atıp, kızları daha sonra o numaradan arıyorlar ve flirt başlıyormuş. Polis basmasın diye rounding  aynı sokaklarda yapılmıyor, yeri değişiyormuş.

Yasak : Rock Müzik (Ve Türevi Batılı Soundlar) ♫

Bu konuda yasalarda bir madde yok, ancak dini yetkililer bu tip müzikleri batılı ve hovarda buldukları için İslam’a ters gözüküyor. Neticede de çalınamıyor. Ancak reformist lider Ruhani başa geldiğinden beri bu konuda İran için büyük, dünya için küçük bir gelişme olmuş: Genel olarak müzik aletleri insanı yoldan çıkaracak bir haz aracı olarak görülürken, İslam Devrimi’nden bu yana geçen 30 yıl içinde ilk defa 2014’te televizyonda bir konser yayınlanmış.

Konser vermenin önünde büyük ölçüde engeller var. Kültür bakanlığından grupların izin alması gerekiyor. Rock grupları enstümental çaldıkları ve şarkı sözlerini Farsça söyledikleri sürece izine başvurabiliyorlar. Sözlerin Bakanlık onayından geçmesi gerekiyor. Kadın sesinin erkekleri heyecanlandırabileceği gerekçesiyle kadın vokalistlerin aralarında erkeklerin de olduğu bir ortamda sahne alması ya da albüm yapması yasak. Ama internet çağında kim kimi engelleyebiliyor. Kadın sanatçılar şarkılarını internette yayınlayarak yasağı deliyorlar.

Partilerde tabi ki bu yasaklar da tanınmıyor. Enteresan bir şekilde en popüler ortam müzikleri yabancı 80ler 90lar klasikleri.

Yasak: Kumar

Kumarın tabi ki her türü yasak. Tavla dahil. İskambil kağıdı bulundurmak bile suç.

Yasak: Kadınların Nargile İçmesi

Rejim tarafından uygun bulunmuyor. Bu sebeple bazı nargileciler kadınlara servis yapmıyorlar. Ama yasağı delen kişi de, işletme de var.

Ne Tip Partiler Oluyor?

Her tip. Parti diyince aklınıza illa elektornik müzik gelmesin. O da var tabi, ama hipsterların bir araya gelip indie dinlediği daha alternatif gecelerden, müzik grubu olanların arkadaşlarına çaldığı daha konser tadında partilere ya da şarap eşliğinde sakin muhabbetlere kadar her çeşit sosyal ortam varmış.

Peki Bu Partiler Nerede, Ne Zaman Oluyor?

Özel mülklerde, gizli kapılar ardında. Genelde içeride ne olup bittiği dışarıdan anlaşılmayacak evlerde oluyormuş. Hatta bazı ev sahiplerinin bu tip partiler için ses izolasyonu, DJ seti gibi yaptığı bazı hazırlıkları varmış. Ama en büyük partiler (mesela düğün kutlamaları) şehir dışında gözden en ırak şekilde yapılıyormuş.

En baba partiler İran’nın cumartesisi olan perşembeleri yapılıyor. 10 gibi başlayıp sabaha kadar devam edebiliyor ama genelde gün ağarmadan bitiyormuş.

Bu Partilere Nasıl Gidiliyor?

Davet edilmeniz lazım. Yabancılarla takılmaktan genelde hoşlanıyorlar ve süper misafirperverler. Biz alt tarafı bir kafede kısa bir muhabbet ettiğimiz birisi tarafından davet ediliyorsak, haberdar olmak çok da zor olmasa gerek?

Partilerde Giyim Kuşam

Tabi ki partinin moduna ve ev sahiplerine göre giyinmek gerekiyor. Yani ortama uyum sağlamalı. Sanatçı ya da hipster ortamlarına herkes kot, tshirt, spor ayakkabı ile gelirken, Mercedeslerin bol olduğu partilerde video kliplerden fırlama tipler görmek de mümkünmüş.

İran’da kadınların başını örtmesi ve üzerine kolları ve kalçayı örtecek şekilde bir şeyler giymesi gerekiyor. Makyaj da yasak. Ama yine de sessiz baş kaldırışlar yapıyorlar: Hafif bir makyaj, renkli kıyafetler, kıvrılan manşetler…

Uyuşturucu

İran’da uyuşturucu kullanımının yaygınlığı bizi dehşete düşürdü! Kendi iç işleri bakanı Abdolreza Rahmani Fazli’nının demecine göre ülkede 6 milyon kişi uyuşturucu kullanıyormuş. 78 milyonluk nüfusta 6 milyon! Dolayısı ile Tahran’daki partilerde de yaygın olmasına şaşırmadık.

Afganistan ve İran’da yüzyıllardır afyon üretimi ve tüketimi yaygın, ama artık “yaşlı işi” görülüyormuş. Gençler arasında metamfetamin kullanımı yaygınmış. Orta okullulardan 45-50 yaşlarındakilere, Tahran’da yarım milyon kullanıcısı varmış. Bunun sebeplerinden biri diğer uyuştuculardan daha az bağımlılık yaptığının sanılmasıymış. O kadar yaygınmış ki güzellik salonlarında hap formunda zayıflama desteği olarak bile satılıyormuş!

Dünyanın en büyük 4. metamfetamin üreticisiymiş İran. Yani Tahran is breaking really bad. Yeri gelmişken uyaralım, İngilizce nargile demek olan shisha (şişa okunuyor), meğer Farsça da metanfetamin anlamına geliyormuş. Biz nargileci ararken o gafı yaptık, siz yapmayın!

Son olarak, İran konuyla mücadele etmeye devam ediyor. Üzerinde birkaç gram bulundurmanın cezası bile ölüm. Son yıllarda idam edilenlerin %80’ı uyuşturucu ile alakalı davalar. ☠

Okumak isterseniz The Guardian gazetesinin konu hakkında enteresan bir dosyası var.

Tehlikeler

Polislerin ellerine sıkıştırılan bonkör miktarlarla genelde iş çözülüyormuş. Ne kadar verildiği duruma göre değişiyormuş ama kişi başı 40 dolardan 500’e kadar rakamlar telaffuz ediliyor. Rüşvet kabul etmeyen polise yakalanılırsa ne oluyor? İçeri girip herkesi tutukluyorlarmış. Birkaç gece nezarete atıyorlarmış. Alkol/ uyuşturucu ve bekar kadınlardan bekaret testi istenebiliyor. En sonunda suçunun büyüklüğüne göre değişen bir ceza veriyorlarmış. 3-5 kişi şarap içerken yakalanmak, danslı bir partide yakalanmaktan daha iyi. Kızlı erkekli içerken yakalanmak hemcinslerinle içki içerken yakalanmaktan daha kötü. Dini bir figürün yas zamanı partilemek, normal bir günden daha kötü, gibi gibi…En ağır ceza ev sahibine veriliyor. En yaygını ağır bir para cezasına çarptırılmak olmakla birlikte ucu açık. Hapisten kırbaça kadar yolu var. Düşününce, aman iyi ki Tahran’dan ayrılmamız gerekmiş de partiye gidememişiz.

Yakalanma İhtimali?

Partinin ne kadar dışarıdan belli olduğuna göre risk değişiyor. Bir parti fazla şişmeye başladığında sakata biniyor. Ama genelde herkes bunun bilincinde partilediğinden çok küçük bir yüzdesini polis yakalıyormuş. Ayrıca bazı polisler bunu gelir kapısı haline getirdiği için, yakalasalar dahi yırtabiliyorlarmış. Hatta 2011’de bi polis partilerden topladığı sakallarla yaşantısı hakkında bir film yapılmış. Yönetmenin söylediğine göre Kültür Bakanlığı’nın olaya el atmasıyla, adamı aslında polis numarası yapan bir dolandırıcı olarak değiştirmek zorunda kalmışlar.

---

Not: Siz sormadan biz söyleyelim. Tabi ki kimsenin fotograflarını yayınlayarak hayatını tehlikeye atmadık! Resimler temsilidir.

2. Tahran Uslu Gece Hayatı

Parklar

Geceleri parkları dolu görünce şaşırdık. İnsanlar açık havadaki masalarda pinpon oynuyor, piknik yapıyor, oyun parkında çocuklarını salıyor.

Cafeler

Tahran’da kafelerin çay, kahve satan yerler olmanın çok ötesinde bir misyonları var. Aynı kafadaki insanlar için bir çatı, paylaşım merkezi gibi işliyor. Bir nevi öğrenci kulübü gibi, fikirdaşlara platform sağlıyor. Picasso, Steinback ya da Balzac zamanında Paris cafeleri neyse, bugün Tahran cafeleri de o.  Tamam, gece hayatından ziyade akşam sefası oldu bu ama hayat sana ekşi limon veriyorsa, limonata yapacaksın. 😉

Cafe Naderi Sanatçıların ve entellektüellerin onyıllardır favori mekanı. Menü çok limitli; tatlı ve çay -kahveden ibaret. Servis de yavaş. Ama zaten biz de mideniz için değil, ruhunuz için gidin diyoruz zaten.

Cafe Haftad-o Hasht Tahranlı genç hipsterlara karışmak kulağınıza nasıl geliyor? Öncesinde parkta gezer, sonra sanat galerilerine uğrar, sonra da burada bir çay içersiniz. Nasıl program ama? 🙂

Gol-e Rezaieh 70-80 yıllık cafenin en parlak zamanları aslında İslami Devrim öncesiymiş. Şah zamanında en keskin beyinler fikirlerini burada çarpıştırırmış. Eskisi kadar olmasa da hala entel kesimin uğradığı bir yer.

Alighapoo Geleneksel Restoranı Alighapoo da Tahran’ın en eski işletmelerinden. Uzun senelerde politikacılardan yıldızlara çeşit çeşit insanı ağırlamış. Ama aslında burayı listeye müzikli ortam arayanlar için ekledik. Geleneksel müzik eşliğinde geleneksel İran yemekleri servis ediliyor.

Tiyatro

Performans sanatları, özellikle de tiyatronun İran kültüründe önemli bir yeri var. Ne sinema çağı tiyatronun pabucunu dama atabilmiş, ne de İslami rejimin getirdiği kısıtlamalar. Aksine, rejimin sansürlerinden daha az etkilenen sanat dallarından biri olmuş. Mesela, müzikten farklı olarak kadın sanatçılar hala kadın-erkek karışık seyirciler karşısında sahne alabiliyor. Ayrıca hip, entel gençler arasında da oldukça popüler.

Rejimin getirdiği bazı konu kısıtlamaları var: politikaya, dine ya da cinsellikle ilgili konulardan katiyetle bahsedilmemesi lazım. Sahnedeki kadınların İslami usüllere uygun giyinmesi lazım, ayrıca kadın ve erkek sanatçılar birbiriyle temasta bulunmamalılar.

Birçok Tahranlı devlet sanatçısı aynı zamanda sansürün olmadığı gizli oyunlarda yer alıyor.

Tahran Şehir Tiyatrosu(Teatr-e Shahr): Burası gençlerin sadece oyun izlemeye değil, aynı zamanda takılmaya da geldiği bir yaratıcılık alanı. Şehrin merkezindeki tiyatro binasının yakınındaki park ve sokaklarda sokak sanatçılarına rastlamak da mümkün. Ender de olsa arada İngilizce oyunlar oluyormuş.
Park-e Daneshju, Tahran. +98 6646 0592 / +98 6646 0594
Iran Shahr Sahnesi: Yine şehrin önemli kültür ve yaratıcılık merkezlerinden. Park-e Honarmandan, Barforooshan Sok, Iranshahr Sok, Tahran. +98 21 8881 4116

İran hakkında daha fazla bilgi için İran Gezi Rehberi sayfamıza bakabilirsiniz.