GÜLİSTAN SARAYI – TAHRAN, İRAN ♕

Gülistan Sarayı, Tahran’da Gezilip Görülecek Yerler Arasında Liste Başı

Bizce Tahran’da görülecek şeylerin arasında 1 numara.

Gözlerimiz güzelliği karşısında eridi, kalmadı. Müthiş göz kamaştırıcı bir yer.  Gülistan Sarayı (Golestan Palace) UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi‘nde ve Kaçar Hanedanlığı‘nın Tahran’a kazandırdığı en güzel miras. Mimarlık ve el sanatları alanlarındaki köklü Pers kültürünün Batı tekniği ve mimarisi ile birleştiği bir başyapıt. Havuzlarla dolu bahçesi, içinde ve dış cephesindeki zengin 19. yüzyıl el işçiliği ve ihtişamıyla ünlü galerileriyle burası Doğu’nun Versay Sarayı. Hatta, Buckingham ya da Versay, buraya kıyasla çok daha büyük olsa da, Gülistan’ın ihtişamı karşısında boynu bükük kalır. 😀 O kadar beğendik.

golistan-sarayi
Avludan

Tarihi

Gül Bahçesi Sarayı anlamına gelen Gülistan Sarayı, Tahran’daki en eski tarihi yapı. 400 yıl önce ilk yapıldığında ne saray olarak yapılmış, ne de şu anki görüntüsüne benziyormuş. İlk olarak Safevi hükümdarı I. Tahmasb (1524-1576) döneminde kale olarak inşaa edilmiş. Daha sonra Zendler saraya çevirmiş, ardından Kaçarlar ve Pehlevilerin elinde yaklaşık 400 yıllık bir yıkım-inşaat-yenileme-onarım-restorasyon sürecinden geçmiş. Haliyle orjinal yapı ile mevcut yapı arasında dağlar kadar fark var, hatta neredeyse ilk halinden eser kalmamış.

gulistan-sarayi

İlk haliyle çamur-saman karışımından, yani kerpiçten yapılmış bir kaleymiş, daha sonra yüzyıllar boyunca çok değişim yaşamış, zamanın zevklerine ve ihtiyaçlarına göre tekrar şekillendirilmiş. En büyük değişimi ve gelişimi Kaçar Hanedanlığı döneminde yaşamış bu nedenle şu anda gördüğümüz hali büyük ölçüde Kaçar mirası.

Ağa Muhammed Han Kaçar, Tahran’ı başkent yaptıktan sonra Gülistan Sarayı’nı da resmi hükümdarlık rezidansı haline getirmiş. Sarayın eski sahipleri tarafından kalan özellikleri Kaçar Şahları tarafından yok edilmiş. Hatta biraz da gövde gösterisi gibi olmuş ama Ağa Muhammed Han Kaçar, Kerim Han Zend’in kemiklerini Şiraz’daki mezarından çıkarttırıp gelen geçenin üzerinden geçmesi için sarayın ana girişindeki eşiğin altına gömdürmüş.

gulistan-sarayi-dis

İran Mimarisi

Katman katman farklı hanedanların izini taşıması özelliğiyle de İran’nın dev kültürel mirasının hap versiyonu. 🙂

16. yy’da hüküm süren Safevi Hanedanlığı döneminde dekorasyonda kullanılan ağırlıklı renk turkuazmış. Sarayın bugünkü görünümü büyük ölçüde 18 – 19. yüzyılda hüküm süren Kaçar Hanedanlığı’ndan kalma. Kendi imzalarını bırakmak isteyen Kaçarlar geleneksel İran mimarisine sarı ve siyah renklerini eklemiş. Aşağıdaki resimde gördüğünüz gibi, bugün iki hanedanın renkleri birlikte duvarları üslüyor.

Tarzdaki bir başka çarpıcı farklılaşma da İran mimarisine sızmayı başaran romantik kadın figürleri. 18. yüzyıla kadar İslamiyet’in etkisiyle insan figürleri dekorasyonda kullanılmazken, İtalya’da ve Fransa’da patlayan romantik akım ta buralara kadar esmiş ve Gülistan çinilerinde yerini bulmuş.

Gülistan’ın tarihi boyunca tek değişmeyen şey, şahların gözde adreslerinden biri olması olmuş.

golistan-sarayi-duvar

Feth Ali Şah Kaçar (1797 – 1834) döneminde inşaa edilen ihtişamlı saray Nasıreddin Şah (1848-1896) ellerinde renovasyon adı altında bir kıyım yaşamış. Bu renovasyon faaliyetinden 2 bölüm paçayı kurtarmış: Mermer Tahtlı Arz Odası (Takht-e Marmar) ve güneydeki Rüzgâr Kulesi (Emarat-e Badgir) İsmi neden Rüzgar Kulesi diyecek olursanız, bu yapının bir nevi ilkel klimalandırma sistemi olduğunu söyleyebilir.

(Özellikle çölün ortasında kurulan Yazd şehri rüzgar kuleleriyle ünlü. Bütün binaların aynı boyda ve kil rengi olduğu şehirden mavi göğe yükselen kuleler hem şehri daha yaşanabilir bir klimaya, hem de bir James Bond film setine benzer görüntüye kavuşturuyor. Bacadan giren sıcak hava, akım sebebiyle evin altındaki su haznesine yönleniyor, orada soğuyor. Akım sayesinde soğuyan hava evi dolaşarak 20 dereceye kadar varan bir fark yaratabiliyor. )

golistan-sarayi-ici
Aynalı Salon

Nasıreddin Şah bir Londra ziyaretinde Royal Albert Hall’dan esinlenerek sarayına bir tür dini tiyatro olan ta’ziyehlerin sergilenmesi için büyük bir salon yaptırmış. Ancak burası da daha sonra Pehlevilerin elinden kurtulamayarak 1946’da yıkılmış.

Pehlevi döneminde de (1925-1979) saray kullanılmaya devam edilmiş. Aile Tahran’daki Naivaran ve Sa’d Abad Sarayları’nda yaşıyor, burayı da resmi kraliyet resepsiyonlarında kullanılıyormuş.

Sarayın 400 yıldır bitmeyen dönüşümü Pehleviler zamanında da devam etmiş. Nasıreddin Şah’ın yaptırdığı büyük salona ek olarak, 1891’te yapılan Beyaz Saray (Kakh-e Abyad) adlı bölüm de Ekonomi Bakanlığı, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ve Merkez Bankası ofislerine yer açmak için yerle bir edilmiş.

golistan-sarayi-ic-aynali-oda
Aynalı Salon

UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde olan Gülistan Saray Kompleksi’nde öyle bir galeri var ki hiç bozulmadan bugüne kadar gelebilmeyi başarmış. Burası İran Şahı Rıza Şah‘ın ve oğlu Muhammed Rıza Pehlevi‘nin taç giyme töreninin de yapıldığı Aynalı Salon. 1873’deki Avrupa gezisinde Versay Sarayı‘nı gezen Şah, oradaki aynalı salonu beğenmiş ve kendi sarayına da yaptırmış. Ulusal Mücevher Müzesi’ne taşınmadan önce meşhur Tavuskuşu Taht da bu odadaymış.

golistan-sarayi-ic
Aynalı Salon

Tüyolar & Önemli Bilgiler

Eğer tüm saray kompleksini gezecek kadar vaktiniz yoksa, bizce önceliğiniz Aynalı Salon, Kaçar stili sarılı, pembeli, mavili fayanslarla döşeli avlu ve Mermer Tahtlı Divan Odası olsun deriz. Burası Şahın tebaasıyla görüştüğü, divanını topladığı yer.

Her saray binası için (12 tane var) ayrı ayrı bilet almanız gerekiyor. Biletler ana giriş kapısında alınıyor.

Tüm önemli yapılar şu şekilde:
Şems-ül İmare (Güneş Binası), Takht e Marmar (Mermer Taht Salonu), Talar e Salam (Selam Salonu), Negar Khaneh (Müze Salonu), Talar-e Ayaheh (Aynalı Salon), Havuz Odası (Howz Khaneh), Kerim Hanlı Halveti (Khalvat e Karim Khani), Fildişi Binası (Talar e Adj), Berelyan Binası (Talar e Brelian), Badgir Binası (Emarat e Badgir), Elmas Salonu (Talar e Almas), Abyaz Palace (Ebyez Sarayı). Bunlardan başka birkaç tane de müştemilat görevi gören ek binalar var.

Ücret: Giriş 150000 Rial. Fakat tüm binaların ayrı ayrı ücretlendirmesi olduğundan hepsine gitmek isterseniz toplamda 940000 Rial ödüyorsunuz. Bahçeye giriş ücretsiz. Açılış-kapanış saatleri 09.00-17.00

Websitesi: www.golestanpalace.ir/en/contact-us.html

Yakınlarda başka ne var?
İki adım ötesinde Kapalı Çarşı (Grand Bazaar) var. Burası İranlılar ev, üst baş alışverişine geldiği için çok çarşı pazar havasında. Dükkanlarda tencere tava, ev tekstili satılıyor. O otantik Kapalı Çarşı hissiyatı pek yok. Açıkçası bizce özellikle görülecek bir yer değil pek. Şiraz’daki ya da İsfahan’daki kapalı çarşıları görmenizi tavsiye ederiz.

Ulaşım

Gülistan Saray’ına metroyla Panzdaeh Khordad durağında inerek ulaşabiliyorsunuz.

İran hakkında daha fazla bilgi için İran Gezi Rehberi sayfamıza bakabilirsiniz.

5 Comments

  1. Merhaba
    Adım Selim YAZICI
    Uludağ üniversitesi İznik meslek yüksek oklunda öğretim görevlisiyim
    bir konuda sizden yardım bekliyorum
    gezmiş olduğunuz İran gülistan sarayındaki bir çini panonun yüksek çözünürlükte fotoğrafına ihtiyacım var. eğer sizde bu çini panonun fotoğrafı varsa bana gönderebilir misiniz? buradan resim atamadığım için e-mal ile dönerseniz oradan panonun resmini size gönderebilirim
    şimdiden teşekkür ederim

Bir Cevap Yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir