KÜÇÜKKÖY (YENİÇAROHORİ) – AYVALIK’TA BİR SANAT KÖYÜ

Ayvalık tarafınında kiminle konuşsak bi “Küçükköy’e gittiniz mi?” ve boş bakışlarımızın ardından “Aa! Alaçatı gibi bir yer olacak orası, mutlaka görmeniz lazım” vurgulamaları… Hıh, hiç merak etmedik ki zaten. 😜

Efendim, Rumlar’dan kalan harika ama kaderine terk edilmiş bir taş mahalleymiş burası. Birkaç sene önce köye taşınmak isteyen şehirli bir grup arkadaşın, hep beraber köyü bir dönüştürmeye karar vermesi ile proje filizlenmiş. Buraya gelen şehirliler buraya tamamen yerleşmişler; yani yazlıkçıların kurduğu bir heves yeri değil. Evler alınıp restore edinilmiş, içine sanat galerileri, tatlı mekanlar açılmış. Daha köy yeni yeni dönüşüyor, varılmak istenen yer ise köylü ve şehirlinin, sanat ve teknolojinin, birlikte ahenk içinde var olduğu, kendi enerjisini kendi üreten, cinsiyet eşitliğine inan ve tüm fertlerinin yönetimde söz sahibi olduğu bir demokratik bir köy yaratmakmış.

Dönüşüm daha yeni başlamışsa da hızlı başlamış. Değişimin en önemli lokomotifi ise açık ara sanat. Bahara merhaba şenlikleri, önemli sanatçıların ağırlandığı kültür sanat günleri yapılmış. Posterlerinde hep “Etkinlikler ücretsizdir, tüm halkımız davetlidir” yazıyor. Erişilebilir, egaliter ve kucaklayıcı.

Küçükköy Seyahati Planlaması – Gitmeden Önce

“Smart Village” yani Akıllı Köy Nedir?

Öncelikle Akıllı Köy, köyün ismi değil,  dünyada çapında bir akımın ismi. Yani tıpkı bir “yavaş şehir” ya da “ekolojik köy” gibi bir konsepti ifade etmek için kullanılıyor. Peki nedir bu akıllı köy konsepti? Sürdürülebilir enerji kaynakları kullanan, iyi eğitim ve iyi sağlık hizmetlerine, temiz suya ve sağlıklı gıdaya herkesin erişimini sağlayan, adil, güvenli, demokratik ve cinsiyet eşitliğine özenli bir şekilde gelişen köy.

Çok azimliler ama bu hayalin gerçekleşmesi için daha önlerinde yürümeleri gereken uzun bir yol var. Ama bir sanat köyü olarak epey yol kat ettiklerinden daha çok bir sanat köyü olarak anılıyorlar.

Küçükköy’ün Tarihi

Köyün, Küçükköy olmadan önceki ismi Yeniçahori’ymiş.

Fatih Sultan Mehmet Midilli’yi almaya karar verince 1462’de burada yeniçerilere oba kurdurtmuş. Adayı aldıktan sonra da isyanları bastırmak için bir müddet burada ikamet etmeye devam etmişler. Buranın bir yeniçeri yuvası olduğunu gören Rumlar da yerleşime “yeniçerilerin yeri” anlamına gelen Yeniçahori demiş.

Ayvalık’ın Osmanlı’dan özerklik alması ile hızla büyüyen bir Rum yerleşimi olan Ayvalık adalardan ve Yunanistan’dan göç almaya başlamış. Böylece 1800’lerde Rumlar Yeniçarohori’ye yerleşmişler. Köy eskiden bir Rum köyü olduğundan köydeki tüm evler tipik Rum mimarisi özelliklerini taşıyor.

Bugün ise Yeniçarohori bir Boşnak Köyü olarak biliniyor çünkü mübadele zamanı buradaki Rum nüfusu ayrılırken, Balkanların çeşitli yerlerinden, ama yoğunlukla Karadağ’dan gelen Boşnaklar buraya yerleştirilmiş. 1920’lerden 1980’lere kadar burada yaşayan Boşnaklar da daha sonra maddi sebeplerden ötürü evlerini terk edip, 1 kilometre uzaklıktaki sayfiye kasabası Sarımsaklı’ya taşınmaya başlamışlar.

Köydeki evler terk edilmiş, tek tük yaşlılar kalmış. Geçim sıkıntısı güvenliğe uzanan sosyo-ekonomik sorunlar başlamış. Köyünde dışarıdan gelenlerin başlattıkları değişim sayesinde bugün köylüler de köylerine geri gelmeye başlamışlar. Köye taze kan gelmiş.

Küçükköy’de Emlak Fiyatları

Elbette böyle durumlarda ister tonla parası olsun, ister cebinde zırnık olmasın, her Türk’ün aklı ev alacakmış gibi bir emlak fiyatlarına çalışıyor. 😄 İtiraf ediyoruz, iki dolanıp biz de sorduk. Dediklerine göre birkaç yılda fiyatlar hemen 3’e 5’e katlamış, dönüşüm ilerledikçe daha da artacakmış. Şimdilik satın alınan ev çok ama açılan işletme sayısı az. Önümüzdeki yıllar ne gösterir bilinmez. Evini erken satan bin pişman, elinde tutanın şimdilik keyfi yerinde.

Yeniçarahori’de Gezilecek Yerler

Yeniçarahori daha yeni yeni serpildiğinden köydeki en fazla tur 1-2 saatçik sürüyor. Kısa ama keyifli, insanın içini umut dolduran bir tur olduğunu da belirtelim. Köyde şu an 14 tane galeri / müze / atölye tarzı yer var. Köyde açılan tatlı butik oteller de var. Küçükköy’ü merkez edinip, çevre coğrafyayı buradan gezmek de güzel bir seçenek olabilir. Sadece köyü gezmekse hepi topu 1 saatinizi alıyor.

Haritayı zoom yaparak detaylı görüntüleyebilirsiniz

Gezilecek Yerler

1. Kıraarthane
2. Küçükköy Kültür Müzesi
3. Küçükköy Kent Müzesi
4. Artura
5. Artura Art Craft
6. Sabancı Üniversitesi Yaratıcı Teknolojiler Atölyesi
7. Suna Tüfekçibaşı Atelier

Yeme-İçme

1. Lala’nın Börek Evi
2. Zet Cafe
3. Majka

Alışveriş

1. Kuca Atölye
2. Kabbak Evi

Kıraarthane

Lütfen yanlış okumayalım, burası kıraathane değil, KıraARThane. 🙂 Sahibesi Simay Hanım, buradayı hem bir sosyalleşme alanı, hem de bir “dijital inkübasyon merkezi” olarak tasarlamış. Yani mobil uygulama ve mobil oyun gibi projelere yön gösteren ve hayata geçiren bir kuluçka merkezi. Aynı zamanda dijital sanatlarla ilgilenen sanatçılara da kapılara açık.

Çalışmalarına başlayan merkezin programında köyün çocuklarına dijital sanatlar ve kodlama eğitimleri gibi aktiviteler de var. Özetle burası bir dijital üretim merkezi. Konum için tıklayın. Haritada 1 numara.

Küçükköy Kültür Merkezi

Genellikle Ayvalık ve Küçükköy’de gerçekleşen kurumların ve okulların kültür-sanat faaliyetlerinde, düğünlerde ve bunun gibi büyük çaplı toplantı, sergi ve etkinlikler için işlev gören bir mekan. Konum için tıklayın. Haritada 2 numara.

Kent Müzesi ve Sanat Galerisi

Köy meydanında bulunan ve köyün tarihini, Balkan göçünü anlatan ve göç sırasında yaşananlara tanıklık eden bir müze burası. Eskiden okul olarak kullanılıyormuş ama 2013’de Balkanlardan buraya göç eden halkın beraberlerinde getirdikleri objelerin sergilendiği bir müzeye dönüştürülmüş. Konum için tıklayın. Haritada 3 numara.

Barkhan Müze / Galeri

Burası, Okan Karadağ’ın, antik sanat üslubunda bronz ve kilden yaptığı takılar, heykeller ve objeleri sergilediği, aynı zamanda mozaik tasarım atölyesi gibi atölyeleri gerçekleştirdiği müze/galerisi.

Artura Gallery

Köye çok sayıda sanatçı da yerleşmiş. Bunlardan biri de apokaliptik heykeller yapan Uğur Çalışkan. Artura hem Adnan Çoker’den Süleyman Saim Tekcan’a, Mehmet Güler’den Burhan Doğançay’a Türk resminden önemli sanatçıların çalışmalarına ev sahipliği yapmış bir sergi alanı, hem de bir bistro. Konum için tıklayın. Haritada 4 numara.

Artura Art Craft

Burada, Artura Gallery’nin de sahibi Uğur Çalışkan’ın Yeniçeriler ve o dönemin denizcilerinden esinlenilerek ürettiği takılar, helenistik dönemden ilham aldığı sandaletler, Karasi Beyliği’nden esinlendiği kemer gibi aksesuarlar satılıyor. Konum için tıklayın. Haritada 5 numara.

Sabancı Üniversitesi Yaratıcı Teknolojiler Atölyeleri

Burada Sabancı Üniversitesi de bir yaratıcılık kampüsü kurmuş. Konum için tıklayın. Haritada 6 numara.

Atelier Sanat Merkezi

Suna Tüfekçibaşı, Uğur Çalışkan gibi İstanbul’dan kaçıp Küçükköy’e yerleşmiş sanatçılardan. Köydeki mekanını hem ev, hem atölye, hem de sergileme alanı olarak tasarlamış ve kullanıma açmış. Kendisi de yaz-kış tüm yıl burada yaşıyor. Konum için tıklayın. Haritada 7 numara.

Yeniçarahori’de Ne Yenir & Nerede Yenir?

Aşkolsun, bu da bir Boşnak köyünde sorulacak soru mu yahu?! 🙂
Elbette Boşnak böreği ve birkaç diğer Boşnak yemeği. Zaten aşağıdaki Kafanaki Mutfak dışında bir yerde başka bir şey de bulmayı pek ummayın.

Lala’nın Börek Evi

Aslında gerçek Boşnak böreği ıspanaklı ve peynirli oluyor ama günümüz versiyonlarında isteğe göre patateslisi, kıymalısı ve sade peynirlisi, hatta patlıcanlısı bile var. Köyde nerede yiyelim diye bir yoklama yaptıktan ve “Lala’da zeytinyağı ile yapıyorlar” tüyosunu kaptıktan sonra Lala’ya oturduk. Ama ne yalan söyleyelim, hayalimizdeki Boşnak böreğini maalesef bulamadık.

Ve bu da Boşnak mantısı. Bildiğiniz mantıdan biraz farklı. Bu mantıyı fırında pişmiş kıymalı bohça böreğinin üstüne yoğurt ve kırmızı biberli tere yağı dökülmüş mantı gibi düşünebilirsiniz. Bizce börekten daha iyiydi. Konum için tıklayın. Haritada 1 numara.

Potoplika Kafeterya

Potoplika aslında bir Boşnak yemeği. Yufkanın üzerine haşlama tavuk veya etin suyunun dökülmesiyle ve didiklenmiş etlerin de yufkanın üzerine yayılmasıyla yapılıyor. Küçükköy’de Potoplika Kafererya’da tadabilirsiniz.

Zet Cafe

Küçükköy merkezde açılan ilk cafe olma özelliğini taşıyan taş cafenin ismi Boşnakça’da “damat” demekmiş. Pita denilen Boşnak böreği, fırında güveç, köy kahvaltısı boşnak şekerparesi yani dudovi, ribitza yani yoğurtlu börek gibi Boşank spesiyallerini bulabileceğiniz bir yer. Tel: 0536 529 34 99 Konum için tıklayın. Haritada 2 numara.

Majka

Küçükköy’de Ege kahvaltısı, zeytinyağlı Boşnak böreği bulabileceğiniz bir cafe. Konum için tıklayın. Haritada 3 numara.

Küçükköy’den Ne Alınır

Kuca Atölye

Gümüş takı, seramik objeler, tasarım yastıktıklar bulabileceğiniz bir butik. Cihangir’deki 8 m²’nin bir şubesi. Konum için tıklayın. Haritada 1 numara.

Kabbak Evi

Yasemin Hanım ve eşi tabir-i caiz ise kabağı konuşturuyorlar. Kendi elleriyle lambalara dönüştürdükleri sukabaklarına bakmak için mutlaka bir uğrayın. Konum için tıklayın. Haritada 2 numara.

Kadınlar Sokağı

Köyün hanımlarına ev yapımı salça, tarhana gibi kilerlik yiyeceklerden alarak destek olabilirsiniz. Bir de soka diye enteresen bir Boşnak turşusu satıyorlar, Balkanlara özgü bir biber cinsinin, sıkı durun sütlü – kaymaklı hali.

Yeniçarohori (Küçükköy) Nerede?

Yeniçarohori, diğer adıyla Küçükköy, eskiden Ayvalık’ta bir köy iken bir süre önce belde olmuş.
Küçükköy’den en yakın deniz, ünlü Sarımsaklı Plajı, arabayla 2 kilometre ve 3 dakika,
Küçükköy Ayvalık Merkez arası arabayla 7 kilometre ve yaklaşık 12 dakika,
Küçükköy Cunda Adası arası arabayla 15 kilometre ve yaklaşık 33 dakika,
İstanbul Beşiktaş’tan Küçükköy 431 kilometre ve yaklaşık 5 saat 40 dakika sürüyor.

Küçükköy’e Nasıl Gidilir?

Küçükköy Ayvalık’ta olduğu için yine Ayvalık’a giderken izlediğiniz yolu izlemelisiniz. İstanbul’dan kendi aracınızla gitmek isterseniz İstanbul(Beşiktaş)’tan Küçükköy’e gitmek 431 kilometre ve yaklaşık 5 saat 40 dakika sürecektir.

Bir diğer alternatif Edremit Havalimanı’na uçup oradan araba kiralamak ya da havayollarının servisleriyle Ayvalık’a ulaşıp oradan Küçükköy’e gitmek. Edremit Havalimanı’ndan Küçükköy arabayla 44 kilometre ve yaklaşık 38 dakika.

İstanbul’dan Edremit Havalimanı’na Pegasus Hava Yolları‘nın Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan Pazartesileri 3, diğer günler 2 uçuşu var. Türk Hava Yolları’nın her gün 1 tane Atatürk’ten, 1 tane de Sabiha Gökçen’den direkt uçuşu var. Yine de mutlaka kontrol edin, program değişebiliyor.

Küçükköy Haritası

Gezerken duvar ve vitrinlere asılı haritalar görmüştük, ama onların ne kadar orada kalır emin olamadık. Sizin için burada da iliştirdik.