BİRGİ KÖYÜ’NDE GEZİLECEK YERLER

Birgi, İzmir’in Ödemiş ilçesine bağlı, Bozdağ’ın eteklerinde kurulu UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ndeki sevimli köyü.

MÖ. 2000 öncesine uzanan kültürel mirası, Aydınoğulları Beyliği’ne başkentlik yaptığı dönemden beri yaklaşık 700 senedir koruduğu gözleri okşayan mimari dokusu, 18. ve 19. yüzyıl sivil Osmanlı mimarisinin en güzel örneklerinden olan konaklarla, ahşap pencereli taş evlerle süslü sokakları ve asırlık çınar ağaçlarıyla dolu doğası ile favori İzmir Köylerimizden.

Gelin sizi biraz sokaklarında gezdirelim.

Birgi Seyahati Planlaması – Gitmeden Önce

Türkiye’nin Tarihi Köylerinden Birgi

Bugün günümüze kalan Birgi’nin tarihi bundan 700 yıl öncesine dayanırken, Birgi’deki ilk yerleşimin izleri ise MÖ. 3000’li yıllara kadar uzanıyor. Sırasıyla Frig, Lidya, Pers, Bergama, Roma ve Bizans hakimiyeti altına giren Birgi, Bizans döneminde Pyrgion adını alıyor ve altın çağını Aydınoğulları Beyliği ile yaşıyor.

Aydınoğlu Mehmet Bey tarafından 1308’de kurulan Aydınoğulları Beyliği’nin bir zamanlar başkentliğini yapan Birgi, döneminin kültürde ve bilimde en önde gelen şehirlerinden biri haline geliyor. Aydınoğlu Mehmet Bey’den sonra beyliğin merkezi Birgi’den Selçuk’a taşınmış olsa da beyliğin kuruluşu Birgi’de gerçekleştiğinden manevi başkent olma özelliğini hep koruyor. Zaten Aydınoğulları Beyliği’nin önde gelenlerinin türbeleri de burada.

Aydınoğlu Beyliği kesin olarak 1426’da Osmanlı topraklarına katılsa da Birgi 17. yüzyıla kadar önemini sürdürmeye devam ediyor. 1800’lere gelindiğinde ise artık kendi başına bir şehir değil Ödemiş’e bağlı bir kaza olan Birgi, 1922’de en büyük felaketini yaşıyor. Büyük Taarruz sırasında Yunanlar bölgeden çıkarken köyü de ateşe vererek çıkıyor. Ne yazık ki yangınla beraber çok sayıda tarihi konak kül oluyor. Sonraki zamanlarda da iyice göç vererek önemini yitiriyor.

Osmanlı Mimarisi Mirası Birgi Evleri ve Tarihi Konaklar

18. ve 19. yüzyıl sivil Osmanlı mimarisinin en güzel örneklerinden olan tarihi Birgi evleri, genellikle zemin katları taş üst katları, pencereleri ve tavanları ahşap olan iki katlı yapılar.

Birgi’nin en güzel ve bugüne kadar en iyi şekilde korunarak gelmiş konak yapısı ise aşağıda detaylıca anlatacağımız Çakırağa Konağı. Özellikle de kalem işi süslemeleri ile dikkat çeken bu yapılarda geleneksel motiflerin yanı sıra Barok üslubun yansımaları da görülüyor. Bu konaklar ve Birgi’nin tarihi medreselerinin, camilerinin, türbelerinin, hamamlarının da içinde bulunduğu tarihi doku UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde ve kentsel sit alanı olarak koruma altında. Birgi o kadar kendiliğinden film seti gibi bir yer ki Çağan Irmak’ın Unutursam Fısılda filmine de set olmuş.

Birgi evleri gibi Türkiye’de Osmanlı Mimarisi’nin izini sürebileceğiniz en güzel 13 destinasyonu da ayrı bir yazımızda ele aldık. Bkz: Osmanlı Mimarisi’nin İzini Sürebileceğiniz 13 Şirin Köy

Birgi’de Gezilecek Yerler

Birgi Büyük Taaruz sırasında tarihi değer açısından çok kayıp vermiş dedik fakat geldiğinizde siz de şaşıracaksınız ki bu küçücük köy hatırı sayılır bir tarihi ve kültürel miras zenginliğine sahip.

Haritayı zoom yaparak detaylı görüntüleyebilirsiniz.

Gezilecek Yerler

1. Çakırağa Konağı
2. Kadılar Paşazade Konağı
3. Saliha Hanım Taş Konak
4. Sandıkoğlu Konağı
5. Aydınoğlu Mehmet Bey Cami (Ulu Cami)
6. Derviş Ağa Cami
7. Derviş Ağa Medresesi ve Çukur Hamam
8. İmam-ı Birgivi Medresesi
9. Demirli Mağaza

Yeme-İçme

1. Birgi Meydan Kahvesi
2. Birgi Sofrası
3. Nar Danesi
4. Mor Fesli

Alışveriş

1. Demirli Mağaza
2. Ödemiş Kadın Kooperatifi
3. Birgi Köyevi
4. Tokoğlu Ekmek

1. Çakırağa Konağı

Çakırağa Konağı Birgi’nin en zarif tarihi yapısı. 1761 yılında zengin bir deri tüccarı olan Çakıroğlu Mehmet Bey tarafından yaptırılan konak, taşlık, mutfak, ahır, misafir bekleme odası, yazlık ve kışlık olmak üzere toplam 3 katlı. Odalarındaki duvar resimleri, tavan süslemeleri, kalem işleri ve ahşap oymacılık örnekleri görülmeye değer.

Çakıroğlu Mehmet Bey, biri İzmirli, diğeri İstanbullu iki hanımla evlenmiş. Eşleri memleket hasreti çekmesin diye de odalarının duvarlarına İzmir ve İstanbul’un manzaraları yaptırmış. Şu an bu duvar resimleri, hem şehirlerin o günkü hallerini belgeleyen eserler olarak hem de dönemin resim sanatını göstermesi açısından çok değerli. 90’lı yılların başında restore edilen Çakırağa Konağı, bugün Kültür Bakanlığı’na bağlı olarak 1900’lü yılların Osmanlısının gündelik yaşamına ışık tutan bir müze-ev olarak hizmet veriyor. Konum için tıklayın. Haritada 1 numara.

2. Kadılar Paşazade Konağı

Kadılar Paşazade Konağı, restore edilerek otantik bir butik otele dönüştürülmüş Birgi konaklarından. Toplam 7 odası var. Hepsinde şömine, ocaklık, ahşap taban, tavan kaplamaları, ahşap köy evi kepenkleri ve sofalıkları ile geleneksel Birgi konaklarının verdiği nostaljik hissiyatı deneyimleyebilmeniz açısından güzel bir seçenek. Bahçesi, manzaralı terası ve sofalıkları ile 180 yıllık tarihi Birgi evinin mimarisi ve Köy hayatı konseptinin ruhunu yansıtan bir işletme. Burası Birgi’de yöresel bir kahvaltı için de doğru mekan. Konum için tıklayın. Haritada 2 numara.

3. Saliha Hanım Taş Konak

1920’li yıllarda taş-ahşap karışımı olarak inşa edilen ve Kültür Varlıkları Listesi’nde yer alan Saliha Hanım Taş Konak da restore edilerek butik otel olarak turizme kazandırılmış yapılardan. Cumhuriyet dönemi evlerinin önemli örneklerinden biri olarak gösterilen konakta farklı dekorasyona sahip 7 oda bulunuyor. Konum için tıklayın. Haritada 3 numara.

4. Sandıkoğlu Konağı

Birgi’de mutlaka görmeniz gereken yapılardan biri de 2018’de restore edilen Sandıkoğlu Konağı. Tam olarak hangi tarihte olduğu bilinmese de kabaca 19. yüzyıla tarihleniyor ve özgün mimarisi ile dikkat çekiyor. Konağın duvarlarında İstanbul manzarası ve vazoda çiçekler gibi duvar resimleri bulunuyor. Konum için tıklayın. Haritada 4 numara.

5. Aydınoğlu Mehmet Bey Cami (Ulu Cami)

Aydınoğlu Mehmet Bey Cami veya halk arasında bilinen ismi ile Ulu Cami, 1312-1313 yılları arasında Aydınoğulları Beyliği’nin kurucusu Mehmet Bey tarafından yaptırılmış cami. Anadolu’daki beylikler döneminden kalma en eski camilerinden biri olması ve Selçuklu mimarisinin özelliklerini yansıtması nedeniyle önemli bir yapı. Caminin en özel parçaları çinilerle kaplı minaresi, çinili mihrabı ve Türk ahşap işçiliğinin en güzel örneklerinden olan, çivisiz geçme tekniğiyle ceviz ağacından yapılmış minberi.

Caminin hemen yanında da Aydınoğlu Mehmet Bey’in türbesi ile Gazi Umur Bey, İsa Bey, Bahadır Bey gibi Aydınoğulları Beyliği’nin hanedan üyelerinin mezarları bulunuyor. Ayrıca hemen caminin yakınında bulunan, Aydınoğlu Mehmet Bey’in 1310’da kız kardeşi için yaptırdığı Hatuniye Türbesi, burada Aydınoğulları Döneminden kalan en eski yapı. Konum için tıklayın. Haritada 5 numara.

6. Derviş Ağa Cami

Derviş Ağa tarafından yaptırılan ve ismini de buradan alan Derviş Ağa Cami 1663 yılına tarihleniyor. Kare planlı ve revaklı sevimli bir cami. Evliya Çelebi de Seyahatnamesinde bu camiden bahsediyor. Konum için tıklayın. Haritada 6 numara.

7. Derviş Ağa Medresesi ve Çukur Hamam

Yine Derviş Ağa tarafından 1657-1658 yıllarında inşa edilmiş olan Derviş Ağa Medresesi dönemin medrese anlayışını temsil etmesi bakımından önemli bir yapı. L şeklindeki binanın avlusunda da bir su kuyusu bulunuyor. Medresenin hemen yanında da Derviş Ağa Hamamı veya halk arasındaki ismi ile Çukur Hamam yer alıyor. Her iki yapı da 2011’de restorasyon geçirmiş. Konum için tıklayın. Haritada 7 numara.

8. İmam-ı Birgivi Medresesi

II. Sultan Selim’in hocası Ataullah Efendi tarafından yaptırılan Ataullah Efendi Medresesi veya burada mühendislik yapan İmam-ı Birgivi Mehmet Efendi’nin adıyla özdeşlemiş ismi ile İmam-ı Birgivi Medresesi, 1500’lü yıllara tarihleniyor. Zamanında eğitim yuvası olan medrese günümüzde Birgi’yle özdeşleşmiş el sanatlarının tanıtımlarının ve satışının yapıldığı bir yer olarak işlev görüyor. Konum için tıklayın. Haritada 8 numara.

9. Demirli Mağaza

Demirli Mağaza, sıradan bir mağaza değil. Çünkü kendisi aynı zamanda Birgi’deki erken dönem Osmanlı yapılarından. O dönemde de mağaza olarak kullanılmış olan bu dikdörtgen planlı ve tonozlu yapı, Derviş Ağa Cami’nin hemen yanında kalıyor. Mağazada bölgede meşhur olan ipek dokumacılığı ürünleri olan ipek şallardan ve peştemallerden hediyelik alabilirsiniz. Konum için tıklayın. Haritada 9 numara.

700 Yıllık İpekçilik Tecrübesi

Ödemiş’te ipek böceği yetiştiriciliği ve ipek dokumacılığının tarihi 1300’lü yıllara kadar uzanıyor. Zamanla verilen göçlerle bu zanaat da kaybolmaya yüz tutmuş olsa da şimdilerde yürütülen projelerle yeniden canlandırılmaya çalışılıyor. Geldiğinizde ipekli şal ve peştamal gibi geleneksel ürünlere göz atmak isteyebilirsiniz. Hepsini yukarıda bahsettiğimiz Demirli Mağaza’da bulabilirsiniz. Konum için tıklayın. Haritada 1 numara.

10. Ödemiş Kadın Kooperatifi

Birgi’de bulunan Ödemiş Yöresi Kadın, Çevre, Kültür ve İşletme Kooperatifi, Sabancı Vakfı’nın “Fark Yaratanlar” programı kapsamında “İpekle Geleceğini Doku” projesinin bir ürünü olarak kurulmuş. Bu projede, Birgi ve Ödemiş’teki kadınların el emeği ile hem ipek dokumacılığı yeniden canlandırılıyor hem de kadınlar için istihdam olanakları yaratılıyor. Buradaki atölyede üretilen ürünler, Ödemiş merkezdeki Yıldız Kent Arşivi Müzesi’nde satışa sunuluyor. Konum için tıklayın. Haritada 2 numara.

11. Köyevi

Birgi’de pekmez ve salça gibi ev yapımı doğal ürünler, kuruyemişler ve kuru meyveler bulabileceğiniz bir dükkan. Dilerseniz websitesinden de sipariş verebiliyorsunuz. Konum için tıklayın. Haritada 3 numara.

Birgi’nin Neyi Meşhur

Ödemiş Patatesi

Ödemiş patatesinin Türkiye’nin en lezzetli patatesi olduğu söyleniyor. Hatta Lays’in, “yiyin gari” mottosu ile özdeşleşmiş olan Ayşe Tiyze reklamları da burada çekilmiş. Birgi ve Ödemiş’te çuvalla patates satan yerler görmeniz muhtemel. Şahsi aracınızla geldiyseniz, bagajınıza bir çuval atmayı düşünebilirsiniz.

Tokoğlu Ekmek

Tokoğlu Ekmek, 1960’dan beri nohut mayası ile kendi üretimleri olan tam buğday ekmeği çıkaran bir fırın. Fırını şimdi dördüncü kuşak temsicisi olan Erdem Tok işletiyor. Ekmekleri serin ve kuru ortamda 5 gün, buzdolabında 15 gün, derin dondurucuda 6 ay saklayabiliyorsunuz. Konum için tıklayın. Haritada 4 numara.

Birgi’de Yeme-İçme

Tarihi Meydan Kahvesinde Bir Şeyler İçin

Gelmişken tarihi meydan kahvesine oturup çay-kahve içmeden geçmeyin. Bir de yaz günlerinde bu kahvenin  spesiyali buz gibi nar suyu. Ödemiş’in kar helvasını da yine bu kahvede tadabilirsiniz. Konum için tıklayın. Haritada 1 numara.

Birgi Sofrası

Birgi’de Ödemiş kebap, testi kebabı ve sulu ev yemekleri yiyebileceğiniz bir lokanta. Adres: Fatih Mehmet Bey Cd. No: 60 Birgi Mah. Tel: 02325315354 Konum için tıklayın. Haritada 2 numara.

Nar Danesi

Nar Danesi ise Birgi’de kahvaltı için ideal adreslerden. Tarihi bir köşkün bahçesinde, ev yapımı reçeller, yöresel peynirlerle dolu serpme köy kahvaltısı bulabileceğiniz bir seçenek. Adres: Birgi, Çakırağa Sk., 35750 Tel: 0533 282 54 70 Konum için tıklayın. Haritada 3 numara.

Mor Fesli Cafe

Çarşı içinde, samimi ve sıcacık bir aile işletmesi. Serpme Ege kahvaltısı başarılı. Kahvaltıdaki her şey ev yapımı. Kahvaltıya gelmeseniz bile kahve, koruk suyu ya da bir limonata içmek için de uğrayabilirsiniz. Adres: Birgi Mahallesi UluSelvi Sokak Nu:4 Tel: (0232) 531 28 38 Konum için tıklayın. Haritada 4 numara.

Birgi’ye Nasıl Gidilir?

Birgi, İzmir Merkez’e 110 kilometre, Ödemiş Merkez’e ise 10 kilometre, 15-20 dakika mesafede. Şahsi aracınızla gelirken İzmir-Aydın otoyolundan giderken Ödemiş sapağından sapıyorsunuz. Ayrıca Ödemiş merkezden buraya her yarım saatte bir minibüs var.

İzmir merkezden gelecekler için de önerimiz İzmir otogardan Ödemiş otobüslerine binmeleri. En ekonomik ve rahat seçenek de İzmir merkezdeki Basmane Garı’ndan kalkan …Ödemiş trenlerine binmek. Günde 7 kez karşılıklı tren seferi mevcut.