TUNCELİ’DE GEZİLECEK YERLER

Tunceli son yıllarda kendini turistlerin radarında buldu. Harika trekking rotaları, kartpostal gibi buzun gölleri var. Elbette doğal güzellikleri önemli bir çekim faktörü ama hiç şüphesiz haberlere sıkça konu olan ülkemizin ilk komünist belediye başkanı ve icraatları da popüleritesinde rol oynadı.

Tunceliler çok sıcakkanlı ve misafirperverler. Bununla birlikte Tunceli elbette ideolojik bir yer. Şehrin kendine özgü protest bir karakteri var. Aynı zamanda Tunceli’yi farklı yapan özelliklerden birisi de buradaki Alevi kültürü. Gitmeden Alevilik ve doğa arasındaki spiritüel bağ hakkında da fikir sahibi olmanızı öneririm ki oraların insanları için ne anlam taşıdığını anlayabilesiniz.

Tunceli’de şehirdeki yaşantısı bulunduğu muhafazakar coğrafyadan çok farklı, hatta yolunu kaybetmiş bir Ege şehri gibi. Kadınlar rahatlıkla mini etek, şort gibi kıyafetler giyiyor, alkol tüketiliyor, gece sokaklarda hayat var, hatta Kutuderesi’ndeki plajlarda bikinili kadınlar ve erkekler beraber yüzülüyor. Oteller evlilik cüzdanı faşizmi yapmıyor. 2016’da Türkiye İstatistik Kurumu’nun araştırmaları ülkede okur-yazarlığın en yüksek olduğu ilimiz olduğunu ortaya koymuş.

Tunceli Seyahati Planlaması – Gitmeden Önce

Gezinizi Planlamadan Önce Mutlaka Bu Videoyu İzleyin

Bu videomuzda turumuzun en önemli duraklarını izleyebilirsiniz. Böylece en çok ilginizi çeken yerleri aralarından seçersiniz.

Tunceli’de Gezilecek Yerler

Haritayı detaylı görüntülemek için zoom yapabilirsiniz.

Gezilecek Yerler

1. Munzur Vadisi Milli Parkı
2. Mercan Deresi
3. Ovacık
4. Munzur Gözeleri
5. Bağırpaşa Dağı
6. Su Sporları Merkezi
7. Çemişgezek
8. Pertek
9. Pülümür
10. Pertek Feribot İskelesi
11. Çemişgezek Belediyesi

Yeme-İçme

1. Çınaraltı
2. Sogukçeşme Kavurma
3. Meşhur Sıdkı Usta Tatlıları
4. Kuruca Köyü
5. Kanoğlu Et Ve Balık Lokantası
6. Kara Haydar’ın Yeri
7. Celal Doğan Lokantası
8. Cuba Cafe

1. Munzur Vadisi Milli Parkı’nda Trekking Yapın

“Terör denen hastalık olmasa idi, Antalya‘ ya pek kimse tatile gitmezdi dedirten bir ilimizdir”, Ekşisözlük’te böyle yazmışlar Tunceli için. Gerçekten de insanı büyüleyen manzaralara sahip.

Munzur Vadisi, yükseltisi genellikle 3.000 metrenin üzerinde olan Munzur Dağları’nın güney yamaçlarında yer alan, doğal bitki örtüsü ve kaya oluşumları ile dikkat çeken bölgesi. Bölgede yer yer kanyon ve şelalelere de rastlanan Munzur Vadisi, Keban Baraj Gölü’nün başladığı yere kadar uzanıyor ve etkileyici manzaralar sunuyor. Vadide yetişen endemik bitki türlerinden en önemlisi, Tunceli’nin karakteristik bitkilerinden biri olan Huş ağacı. Haritada 1 numara.

Trekking’de Güvenlik

Tunceli’ye turizmin büyük kısmı doğa turizmi ve yaygın olarak dağlara çıkılıyor ama öyle elinizi kolunuzu salla sallaya çıkamazsınız.
– Mutlaka trekking botu ve kıyafetleri getirin.
– Trekking yapmak için mutlaka yerel bir rehbere ihtiyacınız var. Kaldığınız otele danışabilir ya da Tunceli Dağcılık Kulübü‘ne danışabilirsiniz.
– Hem güvenlik güçlerine, hem rehberinize, hem de yerel halka danışabilirsiniz.  Gece kalmalı bir yürüyüş olacak ise güvenlik güçlerine özellikle gece konaklama yapacağınızı belirtip sorun. Rehberli bir yürüyüş yapacağınız için onlar da yönlendirecektir.

Günübirlik Güzel Trekking Noktaları

Mercan Vadisi ve Deresi: Büyük bölümü, Munzur Vadisi Milli Park sınırları içerisinde kalan, içinde, Avcı Dağları’ndan doğan Mercan Deresi’nin aktığı derin, dik ve bitki örtüsü bakımından çok zengin vadi. Doğa yürüyüşlerine, kamping ve piknik gibi aktivitelere çok müsait bir yer. Mercan Vadisi’nde yazın dağlardaki buzların kısmen erimesi ile buzul gölleri oluşuyor. Mercan Vadisi’nde, yaklaşık 3 saatlik yürüyüşün ardından, rota üzerindeki 4 farklı buzul gölünü görebiliyorsunuz. Çevresi karla kaplı gölleri gezip, sıcaklığı 5 ile 10 derece arasında değişen göllerde yüzme şansınız da var. Konum için tıklayın. Haritada 2 numara.

Kırk Merdiven Şelaleleri: Dar ve küçük bir vadide akan birkaç şelaleden oluşan Kırk Merdiven Şelaleleri, bölgenin görsel şölen sunan noktalarından. Mercan Vadisi’ndeki dere de alabalıkları ile ünlü. Şelalelerin en güzel zamanı ise İlkbahar ayları.

Karagöl: Buzul gölleri ile ünlü Munzur Dağları’nın, 2 bin 500 rakımlarında yer alan en büyük buzul gölü. Buraya ulaşmak için saatler süren bir yürüyüş yapmak gerekiyor ama karşınıza çıkacak güzellik için buna değer. Biz vakit bulamadık ama herkesin önerdiği bir yer.

2. Ovacık’tan Doğaya Açılın

Ovacık, Munzur Vadisi Milli Parkı’nın batısındaki yerleşim. İçinde birkaç tekel, fırın ve otel var. Zaten yukarıdaki fotoğraftan da anlayacağınız üzere ufacık bir yer. Genelde sokaklar boş, Tunceli merkezdeki gibi hareketli değil..

Trekking turlarına katılanlar daha çok Tunceli merkez yerine burada konaklıyorlar. Yani Ovacık merkezde gezilecek pek bir şey yok ama eşsiz manzaralara açılan bir kapı gibi düşünebilirsiniz. Küba Kafe ve Doğa Turistik Otel yemek yemek için en doğru adresler. Haritada 3 numara.

Aynı zamanda ufacık bir kayak tesisi ve kayak oteli de bulunuyor. Kışın oldukça aktif.

3. Tunceli Merkezi Görün

Tunceli şehir merkezinde her ne kadar görülecek çok şey olmasa da fikir edinmek için uğramaya değer.

Gelmişken;
– Şehri yaya olarak turlamak 1 saatinizi alır.
– Munzur kenarındaki çay bahçelerinde çay içip, yerel halka karışabilirsiniz.
– Yaz akşamları sokaklar çok hareketli oluyor.

4. İnsanlar ile Konuşun

Tunceliler ile tanışıp, hayatlarını televizyondan değil de onlardan dinlemenizi tavsiye ederim. Herkesin ne düşündüğünü sansürlemeden anlatması bana çok ilginç gelmişti. Aynı şekilde bir de orada yaşayan bir devlet memuru, doktor, öğretmen, asker ve polis ile konuşmanızı çok isterim. Ancak bu şekilde burayı kavrayabilirsiniz.

5. İnanç Merkezleri

Alevi inancı doğaya çok kıymet veriyor. Dağlar, vadiler, akarsular ulu ve kutsal özellikler taşıyor. Bu sebeple bölgedeki baraj projeleri aynı anda hem doğaya, hem de kültüre tahribat olarak görülmekte.

Munzur Gözeleri: Tunceli merkezden Ovacık’a doğru gider yolun üzerinde Aleviler için kutsal yerlerden olan Munzur Gözeleri bulunuyor. 200-300 metrelik alanda buz gibi bir suyun çağıl çağıl  yer yüzüne çıktığı 40 göze ve irili ufaklı şelaleler var. Bu gözelerden çıkan sular Munzur Çayı’nı oluşturuyor.
Efsaneye göre ermiş bir çoban olan Munzur, elini öpmek isteyen ağadan kaçarken elindeki süt dökülür ve oralardan bu beyaz köpüklü su akmaya başlar. Benim kafamda kutsal yerler deyince genelde ciddi, içinde fısıldayarak konuşulan türbe gibi bir yer gelir. Burası öyle bir yer değil. Tunceliler aynı zamanda burayı mesire yerleri olarak kullanıyor. Çayın çeşitli yerlerine yerleştirilmiş ahşap masalar var. Buranın bu şekilde kullanılması da ayrı bir tartışma konusuydu Instagram’da paylaştığımız fotoğrafın yorumlarında.  Girişinde tezgah kurmuş hanımlar gözlemeler hazırılıyorlar. Oradan aldıklarınızı aşağıdaki masalarda yiyebilirsiniz. Konum için tıklayın. Haritada 4 numara.

Terlik ya da ıslanmaya müsait bir ayakkabı ile gitmekte fayda var çünkü suların içinden yürünüyor. Bu arada Munzur suyunun nefes kesen soğuklukta olduğunu ve her 2 adımda ayağınıza soğuktan kramplar girdiği konusunda da uyaralım.
Diğer bir Tunceli-Ovacık yolu üzerindeki mesire yeri de Halbori Gözeleri.

Bagırpaşa Dağı ve Krater Gölü: 3200 metredeki dağ ve krater gölünden 365 gün kar eksik olmuyor. Alevilerin ziyaret yerlerinden birisi. Buraya kurban kesip dua etmeye geliyorlar. Konum için tıklayın. Haritada 5 numara.

6. Yabani Ürünleri Tadın : Kinkor Mantarı, Işgın, Gulik ve Kenger

Kınkor Mantarı – Kilosu 150-160 TL’ye pazarda ne alıcı bulur derseniz cevabımız Tunceli’de yetişen kunkor/kinkor adlı mantar olur. Evet yanlış duymadınız etten daha pahalı olan bu mantarın, bu kadar pahalı olmasının nedeni hem çok az bulunması hem de toplamasının bir hayli meşakkatli ve tehlikeli olması. İnsanlar bu mantarı toplamak için günde 12-13 saat yol yapıp, sarp tepeliklere tırmanıp bir de ayılar gibi vahşi hayvanlarla yüz yüze gelme tehlikesi atlatıyorlarmış. Rastlarsanız mutlaka tadın. Biz sokaktan alıp, gittiğimiz restorana pişirmesini rica ettik. Izgarası ve tereyağda kavurması harika. Mayıs ve Haziran ayında çıkıyor.

Işgın – Kuzukulağıgilerden olan ışgın, bir sebze olsa da tüketimi bir meyve gibi. İşlem görmeden soyarak yeniyor ve harika bir atıştırmalık! Doğunun kivisi olarak geçiyor çünkü hem yapısı hem de mayhoşluğu kiviyi andırıyor. Çok sevdiğim ve yurtdışında tatlı ve reçellerde sıkça kullanılan rubarb ile akraba olduğunu öğrenince epey şaşırdım. Mayıs-Haziran döneminde çıkıyor ve sokaklarda satılıyor.

Kenger –  İlkbaharda denk gelebileceğiniz bir diğer bitki de kenger. Otundan yemek, tohumlarından kahve ve kökündeki sıvıdan sakız elde ediliyor.

Gulik – Çiriş olarak da bilinen ve Munzur Vadisi’nde doğal olarak yetişen gulik Nisan ayında çıkıyor. Taze olarak da yeniyor, yemeği de yapılıyor. Bir nevi doğunun ot kavurması. Üzerine yumurta kırılabiliyor ya da hamur işi dolgusu olarak da kullanılıyor. Restoranlarda bulabiliyorsunuz.

7. Munzur Çayı Üzerinde Zipline ve Rafting Yapın

Tunceli’de Munzur çayı üzerinde 12 metre yükseklikten 330 metre boyunca zipline yapabiliyorsunuz. İlginizi çekerse, Şehit Kaymakam Muhammet Fatih Safitürk Su Sporları Merkezi’ne uğrayabilirsiniz.

Aynı zamanda Munzur Türkiye’nin en uzun rafting imkanı sağlayan nehri. Hatta biz oradayken Tunceli’de Dünya Rafting Şampiyonası düzenlenmişti. Su sporları merkezi aracılığı ile, rafting, kano yapabiliyor, bisiklet ve kamp alanları hakkında destek alabiliyorsunuz. Konum için tıklayın. Haritada 6 numara.

8. Tunceli’nin Tarihi Bölgesi Çemişgezek’i Görün

Tunç Çağı’na ait bulgulara rastlandığından, Keban Baraj Gölü altında kalan Yeniköy Höyüğü, İn Delikleri (Derviş Hücreleri), Yelmaniye Camisi, Uzun Hasan Türbesi, Hamam-ı Atik, Aşağı Köprü, Ferruh Şad Bey Türbesi, Çemişgezek Kalesi ve Hamidiye Medresesi gibi önemli tarihi noktaları kapsayan Çemişgezek, Tunceli’nin en tarihi bölgesi. Çemişgezek’in dutu ve duttan yapılan pekmez ve pestili ünlü. Konum için tıklayın. Haritada 7 numara.

9. Pertek’i Gezin

Abbasiler, Selçuklular, Karakoyunlular ve Osmanlılar döneminde önemli bir ticaret ve eğitim merkezi olan Pertek de Çemişgezek’ten sonra Tunceli’nin ikinci önemli tarihi bölgesi. Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde, kale, han, hamam, cami, medrese ve aşevini barındıran Sağman Külliyesi burada bulunuyor. Diğer önemli tarihi yerleri arasında, Pertek Kalesi, Çelebi Ağa Camii, Baysungur Camii ve Sağman Kalesi var. Cincikli Oda adıyla bilenen yapıysa Keban Barajı’nın altında kalmış. Pertek’ten de Keban Barajı üzerinden feribotlarla Elazığ’a geçebiliyorsunuz. Hatta Çemişgezek’e göre daha güzel manzaralar eşliğinde…Konum için tıklayın. Haritada 8 numara.

10. Pülümür’de Tırmanış Yapın

Tunceli engin dağlar ile kuşatılmış olunca haliyle trekking noktaları bitmiyor. 🙂 Pülümür Vadisi de Avcı Dağları’ndan inen çok dar ve dik bir vadi ve trekking için tercih edilen yerlerden. Eğer trekking yapacaksanız benim önerim Tunceli’de 1 haftanız yoksa Ovacık ya da Pülümür arasında seçim yapıp, birine odaklanmanız olur. Biz Ovacık’ı tercih ederdik. Yine jandarmaya güvenlik konularını danışmayı unutmayın. Genel olarak sivilleri ilgilendiren bir durum olmuyor ama operasyon falan olacak ise oralara gitmemek lazım. En önemlisi de mutlaka rehberle çıkın.
İçinden Pülümür Çayı geçen vadide, zengin bir orman örtüsü ve yer yer çağlayanlar ve kanyonlar var. Her tarafından suların bir yağmur gibi aşağı aktığı Ağlayan Kayalar ve Zenginpınar (Zağge) Şelalesi, bölgenin öne çıkan doğal güzelliklerinden. Balı ve cevizi ile ünlü olan bölgede, kaya tırmanışı gibi doğa sporları yapılıyor. Özellikle de Tunceli Dağcılık ve Kamp Sporları Kulübü (TUDAK) tarafından, ilçenin Gelin Odaları ve Arap Kızı Dağı denilen kesimlerine doğa gezileri düzenleniyor. Konum için tıklayın. Haritada 9 numara.

11. Baharda Ters Laleleri Görün

Tunceli’deki dağların etekleri, çok zengin ve endemik bitkilerle dolu bir floraya sahip. Bu floranın en güzel parçalarından biri zirvelerindeki karların erimesiyle boy veren ters laleler. Mayıs ayında, özellikle Ovacık ve Çemişgezek kırsalındaki dağlık alanlarda açan bu çiçeklerin 15-20 günlük ömrü var. O nedenle Türkiye’nin her yerinden doğa gözlem meraklıları, Mayıs ayında ters laleleri görmeye Tunceli’ye geliyor. Biz de buraya geldiğimizde ters lale sezonunu ucundan kaçırmıştık. Henüz Isparta’daki lavanta tarlaları veya Trakya’daki ayçiçekleri kadar popüler olmasa da bizce sadece ters laleleri görmek ve doğa yürüyüşü yapmak için bile buraya gelinir.

Tunceli Yakınlarında Bunlar da Var

1. Keban Barajı’ndan Feribotla Elazığ’a Geçin

Tunceli’den Elazığ’a geçip kendinizi yemeğe ve şaraba vurabilirsiniz. Size nereye gidilir, ne yenir anlatan rehberimiz de burada: Elazığ Gezilecek Yerler
Eskiden Pertek-Elazığ bağlantısını sağlayan köprü, Keban Baraj Gölü suları altında kaldığı için günümüzde Pertek ve Çemişgezek’te kurulan feribot iskeleleri ile Elazığ yakasına ulaşım sağlanıyor. En güzel manzaraları yakalamak için, Pertek feribotunu tercih edebilirsiniz.

Bir feribotla yaklaşık yirmi araba taşınabiliyor. Pertek-Elazığ arasında her gün 06.00 ile 02.00 saatleri arasında her yarım saatte bir karşılıklı sefer yapılıyor. Saat 21.00’den sonra seferler saat başına düşüyor. Yolculuk yaklaşık onbeş dakika kadar sürüyor. Çemişgezek’ten Elazığ’a ise feribot seferleri saat başı oluyor. Seferler, 07.00’de başlıyor 23.00’a kadar devam ediyor. Pertek İskelesi konum için tıklayın. Haritada 10 numara.
Çemişgezek İskelesi konum için tıklayın. Haritada 11 numara.

Not: Tunceli – Elazığ yolunda Çınaraltı diye bir restoran var. Kendi besledikleri hayvanlardan güzel et yemekleri yapıyorlar. Konum için tıklayın. Haritada 1 numara.

2. Bingöl’de Ziyafet Çekin

Tunceli’de havalimanı yok. Bingöl’e uçup, orayı da hızlıca bir gördükten sonra Tunceli’ye devam edebilirsiniz. Bingöl turistik açıdan çok bir şey sunmuyor ama Soğukçeşme Kavurmacısı’nda dehşet güzel bir et yiyebilirsiniz. Adı üzerinde kavurması meşhur ama mutlaka tepsi kebabından da deneyin. Üzerine de Sıdkı Usta’ya gidip bir tatlı patlatırsınız. Hoşveri ve düz kaymaklı kadayıftan söyleyin. Diğer bir alternatifinizde Tunceli yolu üzerindeki Kuruca Köyü’ndeki bal-kaymak dürümcülere uğramak. Biz fikri çok sevdik, yola dinlenme tesisi gibi bal-kaymakçılar kurulmuş. İsterseniz porsiyon alıp kendiniz sürüyorsunuz, isterseniz dürüm olarak satın alıyorsunuz.
Soğukçeşme Kavurmacısı Konum için tıklayın. Haritada 2 numara.
Sıdkı Usta Konum için tıklayın. Haritada 3 numara.
Kuruca Köyü Konum için tıklayın. Haritada 4 numara.

3. Erzincan’a da Uğrayabilirsiniz

Teknik olarak uğrayabilirsiniz, hemen komşu şehir ama biz henüz gitmediğimiz için bizde rehberi yok. 🙂

Tunceli’de Ne Yenir

Tunceli’nin Yöresel Yemekleri

Mevsiminde denk gelirseniz mutlaka denemelisiniz dediğimiz Tunceli’ye özgü bazı bitkileri yukarıda sıralamıştık.

Onların dışında yerel mutfağı denemenizi öneririz: Zirafet/babiko, (siron) sırın, patile, keledoş, gurik (haşıl), eşkene (işkene), sirikult, keşkek, ayranlı aş, yoğurtlu köfte, bınbar dolması (mumbar), içli köfte, bağ teveği sarması, gulik kavurması, sac kavurma, lahana sarması, kalbur hurması, ayranlı kabak gibi yemekler var. Fakat bütün bu yemekleri bir arada bulabileceğiniz yerel bir restoran önerisi veremiyoruz. Kimisini dışarıda bulabiliyorsunuz ama bir kısmı da evlerde yapılan yemekler.

Restoranlar

Kanoğlu Et ve Balık Lokantası

Tunceli’den, Tunceliler’in önerisi bir et-balık restoranı. Kavurma ya da sebzeli kaşarlı balık yemeniz, özellikle tavsiye ediliyor. Adres: 62000 Kanoğlu/Tunceli Merkez Tel: 0534 618 39 56 Konum için tıklayın. Haritada 5 numara.

Kara Haydar’ın Yeri

Pülümür Çayı üzerinde, muhteşem konumu olan bir restoran. Burada da sac kavurma ve balık tercih edebilirsiniz. Adres: 62000 Gökçek/Tunceli Merkez/Tunceli Tel: 0531 629 82 36 Konum için tıklayın. Haritada 6 numara.

Celal Doğan Lokantası

Munzur Irmağı kıyısında, Tunceli kebaplarını deneyebileceğiniz bir lokanta. Adres: Cumhuriyet, 62000 Tunceli Merkez Konum için tıklayın. Haritada 7 numara.

Cuba Cafe & Bar

Ovacık’ta sevilen, kenger, gulik ve patila gibi Tunceli’nin yöresel lezzetlerini ve diğer klasik yemekleri bulabileceğiniz bir kafe. Hem merkezde, hem de Ovacık’ta bir şubesi bulunuyor.
Ovacık:  Konum için tıklayın. Merkezin konumu çıkmıyor. Haritada 8 numara.

Tunceli’ye Nasıl Gidilir

Tunceli’ye maalesef uçak seferleri bulunmuyor. Komşusu Elazığ ya da Bingöl’e uçabilirsiniz. Elazığ havalimanı daha yakın ama yine de 120 km, yani 2 saat sürüyor.
Fakat bu Pertek’ten feribotla gidildiğinde ise 73 kilometre, 1 saat 35 dakika sürüyor.

Tunceli’ye en yakın demiryolu hattı ise, Tunceli’nin Erzincan’dan (Mutu Köprüsü) ve Elazığ’dan geçiyor.

Fırat Turumuzun Diğer Durakları

Bizim 10 gün kadar süren Fırat turumuzun diğer duraklarının rehberlerini buradan okuyabilirsiniz:

1. Bingöl –  Biz Bingöl’e uçarak başladık. Bir gün orayı gezdik ancak turistik anlamda pek bir şey olmadığı için ayrı rehber yazmadık. Tunceli rehberimizde notları var.
2. Tunceli rehberimizi şimdi okudunuz.
3. Elazığ rehberimiz için tıklayın.
4. Malatya rehberimiz de burada.
5. Nemrut Dağı rehberimiz için tıklayın.

Teşekkürler

Fırat Kalkınma Ajansı‘na, bu rehberi çıkarmamızdaki desteğinden ötürü çok teşekkür ederiz.

Instagram’a Da Bekleriz

 

View this post on Instagram

 

A post shared by Biz Evde Yokuz (@bizevdeyokuz) on Jun 15, 2019 at 12:23am PDT