ROMANYA’DA ÇAVUŞESKU DÖNEMİ
Bu yazıda Çavuşesku’nun hayatını, başa gelişini, devrilişini ve arkadasında bıraktığı yaraları anlattık. Bugünün Romanya’sını anlamak için bile, Çavuşesku dönemini bilmek gerek. Arkasında bıraktığı izler öyle derin.
Çavuşesku tam 25 uzun yıl ülkeyi yönetmiş. Az değil.
80’lerin Romanya’sı…
Radyolar kapatılır, sadece bir televizyon kanalı, günde 2 saat yayın yapıyor. Evde daktilo bulundurmak bile ölümle cezalandırılan bir suç. Her 30 kişiden 1’inin gizli rejim polisi olduğu sıkılıkta bir yönetim, insanların kendi annelerinden bile şüphe ettiklerli müthiş bir korku ortamı.
► Devam etmeden önce, bu yazıyı nasıl okumalı?
Transilvanya Turu Programı – Bütçe & Gidilecek Yerler & Tüyolar yazımızın alt başlıklardan biridir. Efsane bir Transilvanya turu yapmak için ihtiyaç duyacağınız her türlü bilgi var.
Ayrıca, Romanya’daki tüm önerilerimizi tek bakışta görmek için Romanya Gezi Rehberi‘mize göz atın. ◄
Çavuşesku’nun Gençliği
Nikolay Çavuşesku (Nicolae Ceaușescu) Romanya’nın Scorniceşti kasabasında 1918’de doğdu.
Çiftçi bir ailenin çocuğu olan Çavuşesku, ilkokulu bitirdikten sonra okumaya devam etmeyerek fabrikalarda çalışmak üzere henüz 11 yaşındayken Bükreş’e gider.
14 yaşında (o zamanlar) yasadışı olan Romanya Komünist Partisi’ne katılır ve 15’inde komünizm propagandası yapmaktan ilk defa tutuklananır.
Romanya’ya Komünizm’in Gelişi
Komünizm Romanya’ya 2. Dünya Savaşı sonrası geliyor, ve 1989’da Çavuşesku’nun idam edilmesine kadar 42 yıl devam ediyor:
İkinci Dünya Savaşı’ına tarafsız olduğunu ilan ederek başlayan Romanya, aslında Nazi’lerle gizliden gizliye müttefiklik yapıyor. Derken, savaşın gidişatının Naziler’in aleyhine gittiğini gören Romanya, taraf değiştirip, topraklarındaki Alman askerlerini tutuklayıp Ruslar’a vererek savaşın kaderinde önemli bir hamle yapıyor. Böylece Ruslar ile ilişkiler başlıyor. Savaş için Romanya topraklarına gelen Ruslar komunist ideolojiyi burada yaygınlaştırıyorlar. 1945’te Komünist Parti’ye kayıtlı sadece 1000 adam varken, sayı sadece 2 yılda 1947’de 710,000 kişiye çıkıyor!
Bir yıl sonra 1947’de monarşi sona eriyor ve Romanya Halk Cumhuriyeti kuruluyor.
1948’de tarımda kolektivizasyona geçiliyor, yani tüm ülke, tarım alanlarının sadece devlete bağlı olduğu dev bir tarla oluyor. Kolektivizasyon çerçevesinde eskiden toprak sahibi olan çiftçiler topraklarından koparılarak şehirlere zor şartlarda yaşamaya zorlanıyorlar.
Kurulan dev tarlalarda, savaş öncesi dönemin liderleri ve muhalif entellektüeller tutuklanarak, zorlu koşullar altında çalışma kamplarında çalışmaya mahkum ediliyorlar. İlerleyen zamanda tüm fabrikalar ve iş yerleri de devlete bağlanıyor. Tüm halk, buralarda karın tokluğuna çok ağır şartlarda çalıştırılmaya başlıyor.
Rusya ile ilişkileri pekiştiren Romanya, sokak adları ve şehir adlarını bile Sovyet liderlerine ithafen değiştiriyor.
Çavuşesku’nun Komünist Parti’de Yükselişi ve Başa Gelişi
Çavuşescu Romanya’nın 2. ve son komünist lideri. 1965’te komünist partinin genel sekreterliğini yürütüyor ve 1967’den 1989’a devleti yönetiyor.
Lider olmadan önce 21 yıl partide çeşitli görevlerde bulunuyor:
1944-1945 yılları arasında Komünist Gençlik Birliği Sekreterliği
1947‘de Tarım Bakanı
O zamanki Komünist Parti lideri Gheorghe Gheorghiu-Dej’in altında Silahlı Güçler Bakan Yardımcılığı
1952‘de “Moskova Kanadı” Merkez Komitesi Liderliği
1954 yılında partinin ikinci en yüksek pozisyonuna geliyor.
1965‘te parti lideri Gheorghe Gheorghiu-Dej’in ölümünden sonra, Çavuşesku Romanya İşçi Partisi birinci adamı (genel sekreter) oluyor. Partinin adını Romanya İşçi Partisi’nden Romanya Komünist Partisi’ne değiştiriyor.
1967‘de Danıştaybaşkanlığına geliyor. Bu da ona devleti yönetme yetkisi veriyor. Devletin adını da “Romanya Halk Cumhuriyeti”nden “Romanya Sosyalist Cumhuriyeti“ne çeviriyor.
1974‘de Devlet başkanlığına geliyor.
Çavuşesku’nun Yönetiminde 25 Yıl
Çavuşesku yönetime ilk geldiğinde duruşu daha yumuşak, halk da durumdan hoşnutmuş. Ayrıca yürüttüğü Batı’ya yakın dış politika sayesinde Avrupa ve Amerika’nın sempatisini kazanır. Batıya güler yüz, içeriye demir yumruk olan Çavuşesku için gelmiş geçmiş en katı Stalinist deniyor.
Batı’nın kalbine giden yol Sovyet Rusya’sını yalnızlaştırmak olduğundan, Çavuşesku’nun 1968’de Sovyetler’in Çekoslavakya’yı işgal etmesini onaylamaması, Sovyetler’in Afganistan’a müdahalesini kınaması ve tüm Sovyet Bloğu’nun boykot edildiği 1984’te Los Angeles Olimpiyatları’na da katılması sayesinde Amerikan başkanı Nixon ziyaretine gelir, hatta Romanya bu dönem ekonomik yardım bile alır.
Diğer taraftan, Çavuşesku 1971’de Çin Halk Cumhuriyeti ve Kuzey Kore’ye seyahatler yapıp oradaki sert otoriter rejimleri yerinde inceleyip Romanya’ya adapte etmeye çalışıyor.
Batı’da ılımlı komunist lider imajı çizen Çavuşesku’nun halkına karşı aynı sıcaklığı gösterdiğini pek söyleyemeyiz. İçeride çok daha sert ve baskıcı lider ve hükmü boyunca halkına karşı eli giderek daha da ağırlaşıyor, hatta zulüm noktasına varıyor.
Çavuşesku’yu Tahtından İndiren Politikaları
“Doğan Her Çocuk Halkın Malıdır”- Çavuşesku
Çavuşesku, Romanya’nın sanayileşmemiş ekonomisinin kalkındırmak için, daha çok iş gücü = daha çok para gibi bir sonuca varır ve ekonomik sıkıntıları gidermenin yolunun nüfusun artması olduğuna karar verir.
İş gücünü 23 milyondan, 30 milyona çıkarmayı hedefleyen Çavuşesku, 1966’da “Fetüs tüm halkın ortak mülküdür” diyerek, insanları üremek zorunda bırakan politikalar uygular:
1. Çavuşesku’nun Getirdiği Bekarlık Vergisi
Çavuşesku, bekarın gelirinin %10’una el koyan vergi sistemini getirir. Kişilerin çocuk sahibi oluncaya kadar %10 vergi ödemekle yükümlü kılınır.
2. Çavuşesku’nun Getirdiği Kürtaj Yasağı
Kürtaj yasaklanıyor. Kadınlar bakamayacakları çocukları doğurmaya zorlanıyorlar. Devlet, bunun arkadasında “Devlet sizden iyi bakar. Doğurup yetiştirme yurtlarına bırakın” diyerek duruyor.
3. Çavuşesku’nun Regli Polisi
Evet, doğru duydunuz. İş yerlerine devlet görevlileri 45 yaş altındaki kadınları gebe mi diye muayene diyorlar. Eğer gebelik yakalarlarsa, kadının doğurduğundan emin olmak için böyle takip yöntemleri uygulanıyor. Halk arasında bu ekibe regl polisi deniyormuş. Neticede, her tür hamile kadın doğurmaya zorlandığı için çocuk ölümleri 1000’de 83’e fırlar.
Neticede, 100,000’lerce kadın Macaristan’a kaçmak zorunda kalıyor. Arkalarında da 100,000’lerce yetim bırakıyorlar.
Bu arada, Çavuşesku çiftinin de 3 çocuğu vardır.
4. Her 30 Kişide 1 Kişinin Gizli Rejim Polisi Olduğu Korku Ortamı
“Securitate” denilen gizli polis Çavuşesku’nun halkı bastırmak için en önemli kırbacı olmuş. Toplam 3,549 kişi ile başlayan teşkilatı, giderek memnuniyetsizliği artan halkı baskılamak için, 21-22 milyonda her 30 kişiden 1’i rejim polisi oluncaya kadar büyütmek zorunda kalırlar.
Telefon dinleme, sokağa çıkma yasakları en hafif silahlarıdır. Securitate, işkenceden ölüme uzanan yöntemleriyle derin bir paranoya ortamı yaratarak halkı sindirir. Öyle ki, insanlar kendi ailelerinden çekinir olmuşlar. Kadın-erkek-çocuk ayrımı yapmadan herkese dehşet saçarlar. Çavuşesku’nun 25 uzun sene başta kalmasını sağlayan en önemli faktörün bu teşkilat olduğu söyleniyor.
5. Varlık İçinde Yokluk
Çavuşesku’nun büyük kabahatleri olmuş ama batı da sütten çıkmış ak kaşık hiç değil. Çavuşesku’nun Sovyetler’e sırtını dönmesini fırsat bilen batı hemen Romanya’ya borç vermeyi teklif eder. Bunun kötü bir şey olduğunu fark etmeyen Çavuşesku, 1968’de 13 milyar dolar borç alır.
1980’e gelindiğinde ülkenin ekonomisinden kocaman bir delik vardır ve beklenenin aksine ülke fakirleşmiştir. Bunu düzeltmek isteyen ve Romanya’nın dış borcunu silen lider olarak tarihe geçmek isteyen Çavuşesku çok hırslı bir projeye soyunur.
Tarıma yüklenilir. Halk, çalışma kamplarında çalıştırılıp, bolca üretim yapılır. Bu üretimin tamamını dışarıya satarak borcu ödemeyi planlarlar.
Ülkede dev bir üretim varken, halk kendi elleriyle ürettiklerinden mahrum edilir. Vatandaşlar temel besin kaynaklarını bile karneyle almak zorunda bırakılarak emeklerinin karşılığında açlığa terk edilir. Bunu elektrik ve gaz kesintileri takip eder.
Sonunda halkın git gide biriken öfkesi onu ölüme götürmüş.
Borçlar 1989’da ölümünden birkaç ay önce anca kapanabilmiş.
6. Sistematizasyon Politikasının Kopardığı Hayatlar
İnsanlar yurtlarından koparılarak, Çavuşesku’nun yeniden inşa ettiği şehirlerde yaşamaya ve onlara tayin edilen işlerde çalışmaya zorlanıyor.
1972-1987 arası 8000 köy yıkılıp, buradakiler tek tip, ufak, kutu gibi apartman dairelerine yerleştiriliyor.
Çavuşesku’nun felsefesine uygun şehirler oluşturmak için, kiliseler ve tarihi binaları da içermek üzere tüm ülkede yıkım ve yeniden inşaat haraketi başlıyor. Özellikle başkent Bükreş’in tarihi dokusu bozulmaya başlar, şehrin organik doğası yok edilir ve “şehirleşme” adı altında zevksiz tekdüze gri binalar yapılır.
Romanya’nın en güzel yapılarından biri olan tarihi Peleş Kalesi‘ne taşınmak isteyen Çavuşesku çiftinin kaleyi de bu dönüşüm hareketine kurban etmesi ihtimalinden korkanlar Peleş Kalesi yönetimi son derece komik ama etkili bir yöntemle kaleyi korumayı başarırlar: Binada ölümcül bir virüs yayan bir mantarın olduğuna dair bir söylenti yayan çalışanlar, başarıyla Çavuşesku çiftini buradan kaçırmayı başarır.
Önce kelimeleri ağızından alınıp, sonra ağzına yeni kelimeler dizilen medya
Bütün diktatörler gibi, kendilerini aklamak için medyayı ele geçirirler. Medya sürekli Çavuşesku yanlısı manipülatif haberler pompalıyormuş, ülkeyi olduğundan daha ileride gösteren yalan haberler yapıyormuş.
Öte yandan, en ufak eleştirilere bile tolere edilmiyormuş. Evde daktilo bulundurmaktan ötürü ölüme gönderilen kişiler olmuş. Fikir özgürlüğü adına Sovyet bloğunda en katı uygulamalar burdadır.
Çavuşesku’nun Devrilişi
1989’da Berlin Duvarı yıkılıp, Komünizm resmi olarak çöktüğünde Romanya’da dönüşüm ve çöküş de kapıyı çalar.
Romanya’daki devrimin ilk kıvılcımı 15 Aralık 1989’da Timişoara’daki Macar Kilisesi’nde Peder Laszlo Tökes’in diktatörü kınamasıyla çıkar. Sonraki günlerde polisin müdahalesi ile çıkan olaylarda 115 kişi ölür.
Çavuşesku bütün birliklerini harekete geçirir ve Timişoara’daki isyanı bastırmaya gönderir. Fakat sonunda 19 Aralık’ta kendi askerleri de taraf değiştirip, Çavuşesku’ya karşı isyancıların yanında yer alır. İşte bu kırılma noktası olmuş.
21 Aralık’ta Bükreş’te olaylar başlar. Anti-Çavuşekucu 100.000 kişi yuhalamalar ve sloganlarla yürüyüşe geçer ve polisle çatışmalar başlar. Tankların, silahların konuştuğu çatışmalarda tahminen 1033 kişi öldürülür.
Ertesi gün yüzlerce gösterici sokaklara çıkar. Olağanüstü hal ilan edilir. Gece yarısı Çavuşesku komite binasının balkonundan bir konuşma yapmaya niyetlenir fakat binanın çatısından helikopterle kaçmak zorunda kalır.
Çavuşesku ve eşi Elena, helikopterle çok uzağa gidemez. Targovişte yakınlarında yakalanır ve buradaki askeri üsse götürülmüş. 25 Aralık’ta anonim bir mahkeme kurulmuş ve ölüme mahkum edilirler. Aynı gün kurşunlanarak öldürülmüşler. İronik olarak Çavuşesku’nun hayatı boyunca en çok korktuğu şey de vurulmaktır.
Ölümünün ardından Çavuşesku ailesinin lüks evi, altın kaplamalı mobilyaları, Elena’nın elmaslı ayakkabılarının görüntüleri televizyonlarda dönmeye başlar.
Tüm Sovyet bloğu ülkeleri içinde devrimin komünist liderin idamı ile sonuçlandığı tek ülke Romanya olmuş.
Çavuşesku’dan Kalan Güzellikler
Transfagaraşan Yolu
Bu efsane yol Çavuşesku’nun megalamonyasının ürünü. Ama bu sefer içinde akla yatar bir motivasyonu var:
1968’de Ruslar Slovakya’ya girince tedirgin olan diktatör, ülkenin kuzeyi ve güneyi arasında ordunun hızlıca malzeme ikmali yapabileceği bir yol olmasını planlar ve burayı açtırır. Fakat açıldığını göremeden ölmüş.
Öyle kolay olmamış tabi. Rakamlar dudak uçurtuyor.
Yolu açmanın Çavuşesku’ya faturası:
4,5 yıl
6 MİLYON KİLO DİNAMİT!
3.8 milyon metrekare kesilen dağ!
38 can kaybı…
Transfagaraşan şu an doğa manzaralarıyla eşi benzeri bulunmayan bir yol olarak Top Gear’e göre dünyanın en iyi yolu.
Ayılar
Karpat dağlarında Avrupa’nın en büyük ayı nüfusu yaşıyor. 6500 civarında ayı olduğu tahmin ediliyor. Bunun sebebi yaklaşık 25 yıl Romanya’nın diktatörü olan Cauşescu. Sadece kendine ayı avlama izni veren bir yasa çıkarır. Böylece üredikçe ürerler.
İyi haber! Çavuşesku’dan miras kalan ayıları siz de Karpat Dağları’nda gözlemleyebiliyorsunuz: Transilvanya’da Ayı Gözlemi
Parlemento Binası
Günümüzde parlamento binası olarak kullanılan bina Çavuşesku’nun bir başka ürünü. Ülke ekonomisinin bu bina için çar çur edildiğini söylesek yalan olmaz. Yüksek bütçeli, görkemli fakat bir o kadar da abartılı olan “Büyük Saray” Guinness Rekorlar Kitabı’na göre, dünyanın en büyük sivil yönetim, en pahalı yönetim ve en ağır binasıdır. Tamamen Romanya’dan çıkan hammadde ile inşaa edilen bina dünyada Pentagon’dan sonraki ikinci büyük binadır.
Sayılarla Parlemento Binası:
Başlangıç Yılı: 1983
Bitiş Yılı: 1989
Ölçüleri: 270 m’ye 240 m
Yükseklik: 86 m
Kat Sayısı: 12
Derinlik: 92 m
Oda sayısı:1,100
Otopark: 2 yeraltı otoparkı
Yapımında Kullanılan Tahmini Mermer Miktarı: 1 milyon m³
Aydınlatma: 480 şamdan ve 1,409 avize 3,500 ton kristal
Kullanılan Çelik ve Bronz: 700,000 ton çelik ve bronz
Kullanılan Ahşap: 900,000 m³
Kullanılan Halı: 200,000 m² yün halı
Bu Binayı Yapmak İçin Yıkılan Bina Sayısı: Bükreş’in tarihi alanı içindeki 19 Hristiyan Ortadoks Kilise, 6 Sinagog, 3 Protestan Kilise ve 30,000 ikametgah
Bükreşliler bu bina hakkında ikiye ayrılıyormuş. Bazıları onun dünyada Pentagon’dan sonra ikinci büyük bina olmasıyla gurur duyarken bazıları da şehrin tarihi dokusunu bozan gereksiz bir yapı olduğunu düşünüyormuş.
Şu an Romanya’da Erasmus öğrencisiyim ve bu bilgiler Romanya’nın tarihçesini çok daha iyi anlamamı sağladı. Yazınız için çok teşekkürler ve emeğinize sağlık!
Çavuşeşku dönemi gibi her dönemin iyi ve kötü yönleri mevcuttur.lakin ben romanyaya defalarca gitmiş biri olarak söyleyebilirimki.çavuşeşku dönemi romanya için bir fırsattı.romanyayı gelişmiş avrupa ükeleri seviyesine çıkaracak politikalar uygulanıyordu.çavuşeşku ile romanya kendine özgü bir teknolojisi vardı.kendi arabasını kendi gemi sanayisini,kendi farikasını tasarlayıp yapan bir romanya vardı.romanyanın avrupaya yönelmesi karsılığında romanyafaki herşey satıldı,fabrikalar kapatıldı.araba fabrikaları satıldı.biz 20 senedir romanyadan hurda ithal ediyoruz.bunlar hep çavuşeşku zamanında yapılan fabrikalar.kesilip hurdaya satılıyor.romanya bu konuda çok büyük yalnış yaptı.fabrikaları arsalarıyla birlikte özelliştime adı altında yok pahasına sattılar.alan kişiler fanrikaları hurdaya satıp,arsalar ceplerine kar kalıyordu.romanya üretim yapılması şartıyla bu fabrikaları satsa şimdi romanyada işsizlik diye birşey olmazdı..şimdi ürerici konumundan tüketici konumuna geçtiler.avrupa için bir pazar oldular.aslında gördüğüm bildiğim romenler kafası çalışan,çalışkan insanlar.ama artık çalışma alanları avrupa politikalarıyla ellerinden alındı.eğer güçlü bir ülke değilseniz avrupaya girmek yarardan çok zarar demek avrupa için pazar olursunuz
“İnsanı yaşat ki devlet yaşasın” felsefesi olmazsa olmazımdır.
Güzelim şehri saray yapacağım diyerek yerle bir etmiş.
Üstelik insanlar bir lokma ekmeğe muhtaçken yapmış bunu.
Toprağı bol olsun. Dilerim bütün faşistlerin sonu aynı olur.
ceaușescu hakkında sadece kötü konuşanlar eminim ki romanyaya gitmemişlerdir. eğitim sağlık her şey para artık. benim ablam üniversite mezunu olmasına rağmen iş bulamadığı için bölümüyle alakasız bir bölümde yüksek lisans yapınca anca ortalama bir iş bulabildi. bir abim romanyada iş bulamadığı için italyaya taşındı 2 dayım ingiltereye taşındılar bir kaç yıl önce çünkü insanlar gelirlerini zor karşılıyorlar. tabi durum şu anının türkiyesinden iyidir. ceaușescuyu kötüleyenler türkiyenin geldiği duruma baksınlar. romanyanın ceaușescu döneminin kötü neyi varsa alıp, iyi şeylerini yapmamışız.
kesinlikle komünist değilim ancak Ceaușescu’nun hep kötü taraflarını göstermek haksızlık olur. evet belki dünyanın en iyi lideri olmayabilir ama Romanya’ya sağladığı katkıları görmezden gelmek olmaz. benim annem 1959 doğumlu ve Romanyalı yani 30 yaşına kadar Ceaușescu’nun bütün uygulamalarını birinci elden yaşamış birisi. Ceaușescu nüfusu arttırması gerektiğini biliyordu ve bu yüzden nüfus politikası izledi ve ondan daha beterini yapan politikacılar kadar eleştirilmedi o zamanlarda çok çocuk sahibi olan kadınlara madalya bile verilmiş (anneanneme 8 çocuk sahibi olduğu için verilmiş.) aynı zamanda ücretsiz liseye kadar okuma hakkı tanınmış ve zorunlu eğitim konulmuş annemin demesiyle o nesil en azından lise mezunu olmuşlar. ve günümüz romanyasında iş bulmak çok zor olduğu için herkes yurtdışına kaçıyor yaşamaya (benim abim dayılarım ve bir çok akrabam dahil.) ama o zamanlarda iş bulmak çok kolaymış iş bulamayanlara devlet iş veriyormuş yani devlete yararı olmayan insan kalmıyormuş. yanlış anlaşılmasın kominüst ya da Ceaușescu yanlısı değilim ancak Ceaușescu’nun tamamen kötü bir şekilde provake edilmesini de istemiyorum.
Komunizm ile ilgili hep kötü şeyler anlatılıyor. Ancak biri de demiyor ki, o zaman komunist rejimlerin halka sağlayabildiği standartlara, şu an gelişmiş ülkeler dahil kaç kişi ulaşabiliyor?
Kaç kişi kapitalizmin vadettiği, filmlerde izlediğimiz amerikan rüyası’nı yaşayabiliyor?
Komunizm insanlara insanca yaşayabilecekleri bir standart sunmaya çalıştı, kollektif bilinçle kalkınmayı amaçladı. Ama hırslı, şeytan ruhlu insan hep birilerinden çalarak daha fazlasını istedi.
Cavusesku donemini suan icinde bulundugumuz doneme benzettim yaptirdiklari saraylar bile tutyor Allah sonumuzu hayır etsin..
Suan da Moris Fahri’nin Gökkuşağının Çocukları isimli kitabını okuyorum.Kitapta Cavusoski döneminden o dönemde yaşanan olaylar beni çok üzdüğü için merakimdan buradayım.Verdiğiniz bilgiler için teşekkür ederim. Ve herkeze bu kitabı okuyup bilgi edinmelerini öneririm.
Yazı için teşekkürler, ellerinize sağlık. Gayet sade ve merak ettiklerimi nokta atışı olarak bulabildim. Ancak yanlış anlamazsanız ardarda gelen -mış, -miş ile biten cümlelerin dikkatimi dağıttığını belirtmek isterim.
Teşekkürler dikkate aldık eleştirinizi 🙂
Yani bazi arkadaşlar CAVUSESKU’yu öyle anlatiyor ki; sanki peygamber… Çavuşesku donemine nerden baktiniz acikcasi cok merak ettim. Ben romanyada 8 yil kaldim. Çavusesku döneminde ne kadar aclik ve eziyet cektiklerini, insanlarinin yurt disinda calismak icin nasıl kaçtıklarını, kadin ve kizlarinin yaşadıkları tecacüzleri, dunyadaki birçok zengine nasıl peşkeşler cekildiğini, ve halk bunlar gibi nice saymakla yazmakla bitmez eziyetler cekerken kendisinin şatolarda lüks içinde yasadigini ancak cekenler bilir. Yok cok güzelmiş, yok halk cok memnunmus, dış guclermis, petrol varmış, hadi ordan!
Çok teşekkürler düşüncelerini paylaştığın için.
Biz araştırmalarımızda birçok kaynak kullanıyoruz. Gittiğimiz ülkelerde görüşmeler yapıyor, dönemin haberlerini karıştırıyor, aynı zamanda ilgi makaleleri okuyoruz.
Amerika’da 4 milyon evsiz ve çok aç insan var. Sayın Trump da saraylarda yaşıyor. Şu anda bizim Cumhurbaşkanımız sayın Recep Tayyip Erdoğan da sarayda oturuyor. Ona hiç bir şey demiyorsunuz?
Nikolay Çavuşeşku başa geldiğinde o darbeyi yapan komutanlar neredeydi? Tabi yediler yediler paraları. Çıkarları bitince yok Çavuşeşku halkı katletti diyerek darbe yaptılar. Nikolay Çavuşeşku öldüğünde Romanya kaynakları ABD’ye satıldı. O zamanlar Romanya’ya iş bulmak çok kolaydı ama şimdi çok zor. Vallaha kim nederse desin adam ağır sanayiye yatırım yaptı, Dacia’yı kurdu ülkesini geliştirdi. Adamın son sözü :Romanya sonsuza dek yaşayacak!
Çınar Bey merhabalar,
Temkan’ın adına cevap veremem, ama cevabınızı göreceğini pek sanmıyorum. Ama konu Çavuşesku’dur, başka liderler değil. Kaldı ki Trump ya da Erdoğan’ın da süper saraylarda oturması Çavuşesku’yu aklamaz. Her lider kendi içinde değerlendirilir. Ayrıca 2 yanlış bir da doğru etmez. Yazdıklarından anladığım kadarıyla Temkan da; herhangi bi liderin kendine süper saraylar yaptırmasını onaylamıyor zaten. Bu benim onun yorumundan kendi çıkarımım.
Kendi fikrimi sorarsanız, Dacia’yı kurmuş, sanayiye yatırım yapmış, ülkenin ekonomisi toparlamak için uğraşmış olabilir. Ama doğrular yanlışları örtmez. Unutmamak lazım ki en az sonuç kadar, o sonuca nasıl ulaşıldığı önemlidir. Eğer aksi olsaydı, siz de zaten burada Amerika’yı ya da Trump’ı eleştirmezdiniz. O zaman dünyanın en zengin, en teknolojik, en iyi eğitim kurumlarına sahip olan, en inovatif ülkesi diyip geçerdiniz. Sorun zaten bunların çok çirkin pahalarla gerçekleşiyor olması. İster Amerika, ister Romanya, ister dünyanın başka bir köşesi olsun, benim gözümde özgürlük, demokrasi ve insan hakları tüm kazanımlardan daha değerli. Siz farklı düşünmekte elbette ki serbestsiniz.
Not:
– Anlatım bozukluklarını kendimce toparlamaya çalıştım. Bazı yerleri anlayamadım. Eğer hatam olmuşsa lütfen haber verin.
– Bir de “Nikolay Çavuşeşku başa geldiğinde o darbeyi yapan komutanlar neredeydi?” derken ne kastettiğini anlamadım? Çavuşesku seçimle geldi. Halk onu destekliyordu. Neden kimse engellemeye çalışsın ki? İleriki yıllarda işler sarpa sarmış. Çavuşesku’nun yandaşları para bittince ona tavır aldılar demişsin. İyi de zaten bu besin zincirine çanak tutmuş olması da hata değil mi?
Sayfanızdan çok yararlandım Romanya gezisinde.. harika yazılarınız var. Emeğinize sağlık.
Çok sevindik!
İyi gezmeler
Öyle bir gezi rehberi yapmışsınız ki harika gerçekten 20 sene sonra bile burdan okunur.çok çok teşekkürler
GERÇEĞİ ANLADIK AMA ÇOK GEÇ OLDU!
diyor Romenler bugün. Aslında Çavuşesku Romanyanın bağımsız, iyi bir geleceği olması için çırpınıyormuş. Onun ortadan kaldırılması Romanya’nın kaynaklarının bir anda satılarak tamamen dışa bağımlı olmalarını sağlamış.
Öyle görünüyor ki; Çavuşevsku Seven sisters’ın (youtube’ta belgesellerini bulabilirsiniz) yoluna çıkmış.
IMF’ye olan borcu ödemiş. Başka ülkelere borç verebilecek duruma gelmiş. Rusya’ya dayılanıp, savaş zamanında korumak bahanesi ile aldığınız trenler dolusu altını geri gönderin demiş.
Netice’de Türkiye’de gerçekleştirilmeye çalışılan 15 temmuz darbesinin benzeri uygulamaya sokulmuş ve Ion Ilıesku üzerinden US gölge oyunu yaparak Çavuşesku’yu ortadan kaldırmış.
Umarım ki tarih bizim için tekerrür’den ibaret olmasın!
saygılar
Ben de en son 2014 yılında gittim Romanya’ya bir kaç şey eklemek istiyorum, ilk gittiğinizde gözünüze çarpan şey herkes dacia marka araba kullanıyor kendi üretimleri olduğu için, bu çok hoşuma gitmişti ve parlamento binasında araba göremezsiniz, hep bisiklet var, sokakları çok geniş ve tertemiz, insanların çok parası yok ama hayat gerçekten ucuz romanyada, insanlar düşük alım gücüyle mutlu yaşayabiliyorlar bu sayede, ve çavuşesku dönemini anlatırken insanlar farklı bir özlemle anlatıyor, bir de akşamları caddeleri ve sokakları yazıda anlatıldığı gibi ıssız falan değil çok güzel ve eğlenceli bunu belirtmeliyim.
Peleş kalesi hikayesi ve ayı nüfusunun neden yoğun olduğu hikayeleri de büyük ihtimal söylenti 🙂
Romanya’da bir hayalet dolaşıyor, Çavuşesku’nun hayaleti…
Verilerle konuşalım, ortada çeşitli[3] kanallardan çok[4] sayıda anket çalışması var. Romanya’da INSCOP araştırma şirketinin 1055 kişiyle yaptığı(ki Romanya nüfusuna göre oldukça geniş bir örneklemdir) 2014’te sonuçları açıklanan ankete[5] göre halkın yüzde 47.5’i Çavuşesku hakkında pozitif düşünürken yüzde 46.9’u negatif düşünüyor, gerisi ise çekimser. Aynı ankette halkın yüzde 44.7’si komünizmin Romanya için iyi bir şey olduğunu düşünüyor. Bu oran komünizmi daha çok yaşayan 50-64 yaş arasındaki yaşlılarda yüzde 50’ye, 64 ve üzeri yaşlılarda yüzde 51.7’ye kadar çıkıyor. Halkın yüzde 44.4’ü 1989’daki, yani komünizmin son dönemlerindeki, yaşam koşullarının bugünkünden daha iyi olduğunu düşünürken, yüzde 33.6’sı daha kötü olduğunu, yüzde 15.6’sı da aynı kaldığını söylemiş. Bu oranları düşünürken 30 yıllık anti-komünist ve pro-kapitalist propagandayı da hesaba katmak gerekir.
Başka bir araştırma şirketi IRES’in sonuçları[6] daha da kuvvetli. Halkın yüzde 54’ü komünizm altında daha iyi standartlarda yaşadıklarını beyan ederken sadece yüzde 16’sı komünizmde daha kötü şartlar altında yaşadıklarını söylemiş. En çarpıcı sonuç ise Romanyalıların yüzde 66’sının eğer yaşasaydı son seçimde Çavuşesku’ya oy vereceğini söylemesi[7]. Resmen tek başına iktidar…
2010 yılında CSOP’un IICCMER desteği ile yaptığı bir başka anketin[8] sonuçlarına göre ise halkın yüzde 61’i komünizmin iyi bir fikir olduğunu düşünüyor. Üstelik bu oran 2006’da yüzde 53 imiş. Yani komünizme yönelik sempati hem çoğunlukta hem de hızla artıyor. Bu sempatinin sebepleri ise yüzde 62 ile daha iyi iş imkanları, yüzde 26 ile daha iyi yaşam koşulları ve yüzde 19 ile ev sahibi olma olarak sıralanmış ki aslında üçü de birbiriyle ilintili sebepler. Komünizmin olumsuz yanlarına dair soruya ise en yüksek oranlar yüzde 9 ile özgürlük kısıtları, yüzde 7 ile diktatörlük, yüzde 2 ile terör iklimi olurken fakirlik ve gıda eksikliği sadece yüzde 2 tarafından belirtilmiş. Herhalde bu soruyu bugün kapitalizm için sorsak aynı cevaplar çok daha yüksek yüzdelerle verilir. Üstelikbu anketin sponsoru olan IICCMER (Institute for Investigating the Crimes of Communism and the Memory of Romanian Exile), kapitalist devlet tarafından fonlanan ve o dönemdeki suçları yansıtarak komünizmin ne kadar “şeytani” bir düzen olduğunu halka pompalamak maksatlı araştırmalar yapan bir kurum. Zaten şirket “maalesef hala komünizmi nostaljiyle ananlar var” sonucunu çıkararak “Komünist Diktatörlük Müzesi” kurup “Komünist Rejim Kurbanlarını Anma Günü” diye bir milli bir gün ilan edilmesinin gereğini hükümete iletmiş. Yani resmen “aradan geçen 20 yılda halkın beynini kapitalizmle tam yıkayamamışsınız, hala komünizmi isteyenler var[9], biraz daha ideolojik baskı gerekli” diyorlar. Ne kadar trajikomik…
Romanya’da sosyalizm vs. kapitalizm
Kapitalist darbe Temeşvar’dan başlamıştı[10]. O zaman hem halkın bir kesimi, hem ordu, hem parti içindeki bazı elitler, sütten çıkmış ak kaşık da olmayan, Çavuşesku’ya sırtlarını dönmüşlerdi. Batı medyası tarafından Soros sponsorluğunda içeri sızdırılan kapitalizm ve serbest piyasa propagandası insanlara özgürlük, tüketim ve Amerikan rüyası vaat ediyordu. Tabii bu ideolojik bombardıman hiçbir zaman krizlerden, açlıktan, evsizlikten, sefaletten, işsizlikten, ağır çalışma koşullarından bahsetmez. Komşunun tavuğu komşuya kaz görünürmüş; evet, o zamanlar bu propagandaya maruz kalan halkın önemli bir kısmı Amerika gibi olacaklarını zannederek sokaklara dökülmüş ve serbest piyasalara kucak açmışlardı. Ancak kapitalizmle geçen 20-30 yılın ardından vaatlerin boş olduğunu gören halk şimdi kapitalizme, haklı olarak, sırtını dönüyor.
Romanya, sanayileşme atılımları yapan bir ülkeydi.Mesela o dönemde, ithal ikame politikasıyla, Dacia diye bir otomobil üretip yüksek kâr marjlarıyla Avrupa’ya sattılar. Kapitalizm geldikten sonra, 1999 yılında, bu markayı Renault satın aldı, akbaba gibi…Renault hâlâ Dacia için gayet iyi yeni modeller üretiyor ama kârlar artık Romanya’ya değil Fransa’ya gidiyor. Herkesin işi vardı. Sendikalar etkiliydi. Ücretsiz kreşler, her mahallede kütüphaneler vardı. Suç oranı düşüktü… Çavuşeskuların çocukları iş insanı olup devletten ihaleler almadılar.Girişimci, pazarlamacı veya CEO gibi meslekler seçip milletin kanını da emmediler. Üç çocuğundan biri hovarda, ikisi bilim insanı oldu. Valentin Çavuşesku atom fizikçisi, Zoia Çavuşesku matematikçi olarak üniversitelerde profesörlük yaptılar; onlarca bilimsel makale ve kitaplar yazdılar. Valentin’in, babası iktidardayken, Romanya Atom Enerjisi Merkezi’nin başına geçmesi gündeme gelmiş fakat Valentin “Ben bu makamı hak etmiyorum” diyerek teklifi reddetmişti. Üçüncü çocukları, halk tarafından da pek sevilmeyen, Nicu ise erken yaşta sirozdan öldü.
Sosyalizmden sonra Romanya’da halk adına pek az şey yapıldı. Sosyalizm varken Bükreş metrosu 1979’da hizmete açılmıştı; bizim ilk metrodanseneler önce yani. 1989’a kadar yeni hat ve istasyon eklemeleriyle toplam 47.6 kilometre uzunluğuyla Avrupa’nın en uzun 4. metro sistemi haline getirilmişti. 1989’dan bu yana, yani kapitalizmde, sadece 12.3 kilometre eklenmiş[11]. Bugün Romanya’ya gittiğinizde altyapı ve gelişmişlik namına görebileceğiniz çoğu şey sosyalizmin eseridir. Ama kapitalizm, Gigi Becali ve Ioan Niculae gibi,futbol takımı satın alan mafyatik zenginlerin ortaya çıkmasına vesile oldu, tıpkı Rusya’da olduğu gibi… Bunun bir uzantısı olarak parazitlik yapan bir girişimci orta-üstsınıf türedi. Bir yanda tüketim kültürünün zehirlediği insanlar,diğer yanda artan yoksulluk ve sokakta yatan evsizlerle[12] birlikte gelir dağılımı makası [13] giderek açıldı. Sanayileşme geriledi, tarım kalmadı. Romanya, üreten bir ülke olmaktan çıkıp tüketen, hatta tüketemeyen, bir ülke haline geldi.
Serbest piyasa kapitalizmi, sosyalist dönemde rekor büyüme oranları yakalayan Romanya’yı borç batağına sapladı.Çavuşesku kurşuna dizildiğinde Romanya’nın dış borcu sıfır dolar idi; bugün ise 90 milyar dolar[14]. Romanya bugün Avrupa’nın en fakir ülkelerinden biri durumunda[15]. 2017 senesinde hâlâ elektriği olmayan[16] köyler var, cidden… Her yıl on binlerce Rumen, serbest dolaşım hakkı sağ olsun, diğer ülkelere gidip ya asgari ücretin bile altında inşaatta çalışarak[17] ya da seks işçiliği[18] yaparak hayatlarını sürdürmeye çalışıyor. Ne kadar acı…Kapitalizmin yarattığı işsizlik ve umutsuzluk insanları sevdiklerinden, anılarından, yaşadıkları mahallelerden, anadillerinden, topraklarından koparıp yollarını gurbete düşürüyor. İnsanlar karın tokluğuna hayatta kalmak için ömürlerini veriyorlar. Bir ömür karşılığı bir ömür yani, ne saçma…
————-
[1] Örneğin, Moscow on the Hudson (1984)
[2] Korkut Boratav, “Reel Sosyalizmler“: Kıymetlerini bilelim, hatırlayalım (Sendika.org, 10 Nisan 2015)
[3]VladOdobescu, StrugglingRomaniansYearnforCommunism (The Washington Times, 30 Ağustos 2012)
[4] Elena Dragomir, InRomaniaOpinionPolls Show NostalgiaforCommunism (balkananalysis.com, 2011)
[5] INSCOP, Barometrul – AdevarulDespreRomania (2014)
[6] IRES, Sondaj de Opinie (2010)
[7]https://romanianjournalist.wordpress.com/2014/04/10/survey-66-of-the-romanians-would-vote-for-ceausescu/
[8] A.N. HotNews.ro, (23 Eylül, 2010)
[9]MirelBran, MissingCeaucescu: MeettheYoungRomaniansNostalgicforCommunism (World Crunch, 24 Eylül 2012)
[10] Anti-komünist bir çizgide de olsa Bükreş’in Doğusu(2007) filminde dönemin esprili bir tasviri yapılır.
[11] Bkz. https://www.wikiwand.com/en/Bucharest_Metro
[12] Bkz. Jodi Hilton, Homeless in Romania
[13] GINI, GrowingInequalities’ Impact, Country Report
[14]https://www.wikiwand.com/en/List_of_countries_by_external_debt
[15]RomaniaInsider, One in FourRomanians at risk… (17 Ekim 2019)
[16]RomaniaInsider, Almost 60000 households… (24 Nisan 2017)
[17] ITUC, Romanianworkersexploited at construction site (28 Mart 2013)
[18] Daily Mirror, Shockinginvestigationrevealssextrade (22 Şubat 2014)
[19]TheAssociatedPress, First ProbeFailstoFindCeausescuMillions in Switzerland (29 Mart 1990)
Bayramda Romanya gittim rehber neredeyse ağlayarak çavuşesku zamanını anlattı ama kötü olarak değil o günlerde Eğitim Sağlık Ev iş sosyal imkanlar her şey devlet tarafından veriliyordu insanların ihtiyacı olduğu kadar yiyecek içecek veriliyordu bekarlara Bedava ev veriliyordu Kişi sayısına göre insanların yaşamsal alanları belirleniyordu israf yoktu eğitim bedava olduğu için çavuşesku bu eğitimden gelen yeteneği ülkemiz için kullanmalıyız dediği için yurtdışına kaçışı engellemek adına baskılar yapıyordu eskiden her şey eşittir Paramız da vardı aç da değildik şimdi ülkede herşey var Demokrasi var eğitim parayı da sağlık parayla para ile hiçbir şey alamıyoruz Çünkü her şeyimizi yabancılar aldı çavuşesku’nun yıkılma sebeplerinden en büyüğü dış güçlerin Petrol şirketlerinin ülkenin Petrol rezervlerini gözükmesi idi tarım alanlarına gözlük nesiydi şu anda ülkenin %90 kaynakları yabancılar tarafından satın alınmış durumda ülke Bundan dolayı sadece hizmetler sektöründen para kazanmaktan dolayı gelir seviyesi düşmüş durumda halk şu anda ağlıyor çavuşesku zamanı Özlem dollar ülkenin ortasında yeşil farklar Göller ıslah edilmiş dereler hepsi çavuşesku zamanından kalmış O yüzden Tabii ki komünizm den kaynaklı Bazı sıkıntılar olmuş ama yukarıda anlatılanlar gibi değil de diyor vatandaş Yok vergi alınıyordu yok şey yiyecek içecek yoktu böyle bir şey yoktu bunlar tamamen dış ülkelerin propagandasından kaynaklı durumlar diyorlar bunu orada yaşayan rehberinizi yapan orada asker olmuş Türkiye’de gelmiş bir Bey anlattı düşününce Türkiye’deki traktör fabrikasının kurulması destek olmuş düşünün ki ülkesinde dış borcu olmamış adam Saray yaptırırken bilim Sarayı yaptırıyor Sokaklar Tertemiz insanlar Tertemiz sonuç demokrasi geldi şimdi her şey parayla eğitim düzeyi düştü sağlık hizmeti çok azaldı kalitesi düştü Bir Turizm rehberinin parmağı kesildi doktor 100 euro ya Anca bir gözünü açıp 200 euro’ya gelip tedavi etti Yani eskiden çıkar mıydı böyle bir şey yapmasın
Yazınızdan bir şey anlamak çok zor. O kadar çok hata var ki. Sadece imla hatası da değil. Keşke kontrol etseydiniz. Sevgiler
Yüzde ısrar etme ne olur. İnsan dediğinde noksan da olur. Saadet hanım kendi dilinde izah etmiş. İmlaya takılmadan bilgileri almaya çalıştım.
Özgürce yaptığınız yorumlar için çok teşekkür ederim.
Ben 1991 de Romanya ya Romen eşim ile beraber gittiğim zaman Bükreş te dogrudurust yemek yiyecek lokanta bile yoktu.Sadece domuz kafası ile domuz paçaları konmuş bir garresturanti görmüştüm.Bofeler de yenicek bir şey yoktu. Eşimin şehrine vardigimiz da(tren ile) taksi bile yoktu . Ben Müslüman olduğum için mezbahada çalışan bir tanıdık vasitasi ile dana eti alaviliyirduk. Heryer çok ucuz hermarka Amerikan sigaraları ve içkileri ile dolu idi.Lakin yiyecek bir şey yoktu. Ben gariban Türk bütün gün elimde bir pazar torbası çarşıya inip yiyecek birşeyler bulmak için o soğukta dolanır duruyordum. Süt almak için Sabah 5 te ayazda sıraya giriyordunuz Tereyağı da şansa haftada bir kere gelirdi sıraya girersin şansın varsa. alırdın. Birde piyasa dedikleri bizdeki beton tezgahlı pazarlarda köylüler peynir,ekmek,v s kendi ürettikleri bazı seyleri satarlardi. Hemen atlardim sevinçle. Evet hastaneler bedava idi ama zaten ne ekipman vardı nede dogruduzgun ilaç. Her yerde şifalı otlari fabrikalarda paketlenmiş eczaneye alternatif aktar bozması dükkanlar vardı. Bir kere eşimin azı dişini devlet doktoru çenesini kirarcasina morfinsiz çekmişti. Yani bizim şimdiki devletin dış dioktorlari gibi anca dış çekiyor detaylara girmiyorlardi. E bedava hizmet bu kadar olur. İşsizlik hat safhada idi. Ülkenin genç kadınları kızları vücutlarını satıyor. Ailelerine bakıyorlardı. Kadını kesinlikle kadın cinsel organı olarak görüyorlardı. Evlerde porno filmler çocukların yanında bile seyrediliyordu.Namus denilen bir kavram nerdeyse yok gibiydi. Benim bulunduğum ortamlarda Türk utaniyor derlerdi. Yani ben utanmasam ne olacak. He bir de Ciddi adam geliyor pornifilmini kapatın falan derlerdi. Fakirlikten yokluktan gozudionmuş bu insanlarin namusu haysiyethikayelerini dinleyecek halleri yoktu. Yani kim bu diktatör seçiciler bunlarda Türkiye’de yeni türedi herhalde. Yok Cavusesku çok iyi adammış,yok Kaddafi çok baba adammış. Yok Saddam iyi adammış. Bırakın bunlari. Dikta rejimleri Rusya da dahil herzaman halklara kötü gelmiştir. İnsanoglu fıtratı itibari ile ozgurruhludur. Ancak Demokratik Özgür ortamlarda daha verimli ve rekabetçi olur. İnsanları zorlamak sıkmak hayvan gibi gütmeye çalışmak kısa vadede sonuç versede uzun vadede hüsran ile sonuçlanır. Ben 10 yıl Romanya’da yaşamış bir Türk olarak.Simdi ki Romanya nin daha yaşanabilir bir ülke olduğunu düşünüyorum.
Yazı çok güzel ancak imla hataları var. Onları düzeltirseniz daha iyi olur.
Çok merci.
Gördüklerin yazarsan seve seve düzeltiriz
tayyip erdoğanınyaptırdıgı sarayında 1100 uzerinde oda oldugu söyleniyor bakalım tayyipin sonuda cavuşesko gibimi olacak
Ceuaşescu ile ilgili anlatılanlardan bazıları gerçeği yansıtmıyor olabilir. Mesela Banu Avar, Macarlar ayaklandığı zaman kimsesizler mezarlığından çıkarılan cesetlerin öldürülen sivillere aitmiş gibi lanse edildiğini anlatıyordu. Romanya televizyonunda yayınlanan bir programda ise Bükreş’teki olaylarda 1200 civarında insanın ölmesinde Ion Iliescu’nun dahli olduğu anlatılıyordu. Yani Cauşescu diktatör olabilir ama onun indirilmesinde birtakım iftiraların ve hilelerin olduğu görülüyor.